امروزه جرم جعل یکی از جرائم معروف است که کمتر کسی است که از این جرم آگاهی نداشته باشد، اما بسیاری از ما گمان می‌کنیم که جعل فقط شامل جعل اسناد رسمی و مهم است که مشمول مجازات قانونی می‌شود. اما باید بدانیم که قانونگذار دایره جرم جعل را گسترش داده است و به این صورت که دست بردن در مدارک تحصیلی و یا گواهی پزشکی ساده نیز جرم جعل محسوب می‌شود و مجازات کیفری در پی دارد. در این مقاله به جعل مدرک تحصیلی پرداخته‌ایم و مجازات مقرر در قانون را بازگو کرده‌ایم.
جعل مدرک تحصیلی
جرم جعل یکی از پیچیده‌ترین جرائم در حقوق کیفری اختصاصی است و از معدود جرائمی است که در دکترین تعریف دارد. ظاهرا ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی در مقام تعریف از جعل است اما این ماده مصادیق جرم جعل را بیان کرده است اما این جرم را تعریف نکرده است.
جعل عبارت است از دگرگون کردن حقیقت در وسایل اعلام اراده با قابلیت اضرار به دیگری. یکی از مصادیق جرم جعل که به طور خاص توسط قانونگذار جرم انگاری شده، جعل مدارک تحصیلی است.
مجازات جعل مدرک تحصیلی
مطابق ماده ۵۲۷ قانون مجازات اسلامی، هر شخصی که مدارک اشتغال به تحصیل یا فارغ‌التحصیلی یا ریزنمرات تحصیلی دانشگاه‌های داخلی و یا خارج از کشور یا ارزش‌نامه‌های تحصیلات خارجی را جعل کند و یا با آگاهی و عالم به جعلی بودن آن‌ها را مورد استفاده قرار بدهد، علاوه براینکه باید خسارت وارد شده را جبران کند به حبس از ۱تا ۳ سال محکوم می‌شود.
ظاهر این ماده نشان می‌دهد که جعل مدارکی مشمول آن می‌شود که از سوی موسسات آموزش عالی داخلی و یا خارجی صادر شده باشد، بنابراین جعل مدارک مربوط به مراحل تحصیلی پائین‌تر یا حوزه علمیه مشمول این ماده نمی‌شود. بلکه این عمل یک جرم جعل موضوع ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی که برای جعل اسناد عادی است را شامل می‌شود.
تشدید مجازات جعل مدرک
در پایان ماده ۵۲۷ قانون مجازات اسلامی دیده می‌شود که قانونگذار برخورد شدید‌تری را با کارکنان دولت در نظر گرفته است.
طبق بند آخر این ماده، اگر مرتکب یکی از کارکنان سازمان‌ها و یا موسسات وابسته به دولت و یا شهرداری‌ها یا نهادهای انقلاب اسلامی باشد و به‌گونه‌ای این افراد در امر جعل و یا استفاده از سند مجعول شرکت داشته باشند به حداکثر مجازات محکوم خواهند شد.
تشدید در این ماده زمانی استفاده می‌شود که کارمند دولت با سوء‌استفاده از سمت خود به جعل این مدارک یا استفاده از آن‌ها دست زند وگرنه دلیلی وجود ندارد که با یک کارمند ساده شهرداری به دلیل شرکت در جعل مدارک تحصیلی دانشگاهی ( که هیچ ارتباطی با سمت وی ندارد ) برخورد شدید و سختی شود.
تخفیف یا معافیت کیفر از جعل مدرک تحصیلی
طبق ماده ۵۳۱ قانون مجازات اسلامی، افرادی که مرتکب جرم جعل از جمله جعل مدارک تحصیلی شده باشند هرگاه قبل از تعقیب کیفری، به جرم خود اقرار کنند و در صورت وجود سایر مرتکبین، آن‌ها را معرفی کنند و یا بعد از تعقیب امکان دستگیری آن‌ها را برای دولت فراهم کنند در مجازات آن‌ها تخفیف قائل خواهند شد و یا به صورت کلی از مجازات معاف خواهند شد.
مجازات استفاده کننده از جعل مدارک تحصیلی
در صورتی که اشخاص مدارک تحصیلی را جعل کنند به مجازات مقرر در قانون، محکوم می‌شوند. اما علاوه بر اینکه قانونگذار جعل مدارک تحصیلی را جرم‌انگاری کرده است، استفاده از این مدارک جعلی را نیز جرم تلقی کرده و برای آن مجازات مستقلی قرار داده است.
طبق این ماده قانونی در صورتی که شخص از اسناد مجعول استفاده کند به عنوان یک جرم مستقل قابل تعقیب است و به مجازات ۲ماه تا ۲ سال حبس محکوم می‌شود.
جرم مقید و مطلق
جرم مقید: جرمی است که تحقق آن منوط به ایجاد نتیجه‌ای باشد. در واقع این نتیجه را قانونگذار یکی از عناصر تشکیل دهنده جرم می‌داند به این دسته از جرائم که وقوع جرم منوط به تحقق نتیجه است جرم مقید می‌گویند.
جرم مطلق: فعل یا ترک فعلی که انجام شده است مطلقا جرم است و نیازی به تحقق نتیجه نیست و قانونگذار آن را به صورت مستقل جرم انگاری کرده است.
جرم جعل: یک جرم مقید نیست اما مطلق نیز نیست بلکه یک جرم بینابین است که باید قابلیت ضرر داشته باشد در واقع چیزی کمتر از مقید بودن اما بیشتر از مطلق بودن.
انواع جعل
جعل به دو دسته جعل مادی و جعل مفادی تقسیم می‌گردد:
جعل مادی: مرتکب در این نوع جعل صلاحیت ایجاد آن وسیله اعلام اراده ( مثل سند و نوشته ) را ندارد ولی آن را به وجود می‌آورد. مثل اینکه شخص دانشجو کلمه‌ای را در مدرک خود حذف کند یا اضافه کند و امثال این‌ها که جعل مادی محسوب می‌شود.
جعل مفادی: در این نوع جعل شخص صلاحیت به وجود آوردن سند را دارد اما به صورت اشتباه به کار میبرد و آن را ایجاد می‌کند. به طور مثال اگر قاضی دادگاهی به فرد مورد نظر بگوید اتهام خود را قبول داری و شخص بگوید خیر اما قاضی باتوجه به سمتی که دارد بنویسد قبول دارد، در این صورت جعل مفادی رخ داده است.
جعل مفادی در هر شغلی ممکن است اتفاق بیفتد.
قانونگذار مجازات جعل مفادی و مادی را برابر دانسته است در صورتی که جعل مفادی باید مجازات بیشتری نسبت به جعل مادی داشته باشد، زیرا در جعل مفادی شخص صلاحیت امری را دارد اما خلاف آن عمل می‌کند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص جعل مدرک تحصیلی، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون جعل مدرک تحصیلی پاسخ دهند.
