اظهارنامه
زمانی که حق یا خواسته‌ای از شخصی داشته باشیم شاید گمان کنیم تنها راه‌حل برای ایفای تعهد طرف مقابل، دادخواست و پیگیری قضایی از طریق دادگاه باشد. اما با توجه به شرایطی که در دادگاه‌ها وجود دارد از قبیل طولانی بودن روند رسیدگی به پرونده و سایر دلایل شخصی از اقدام از طریق دادگاه منصرف شوید. به همین منظور قانونگذار برای این امر ابزاری را پیش‌بینی کرده است که بدون مراجعه به دادگاه و فوت وقت بتوانید از شخص مقابل خود درخواست ایفای تعهداتش را بکنید. این راه‌حل قانونی اظهارنامه نام دارد که از این طریق شخص، اظهاراتش را ذکر می‌کند و از طرف مقابل درخواست انجام تعهداتش را می‌کند. قانونگذار اظهارنامه را دارای اهمیت ویژه‌ای دانسته و قواعد و مقررات خاصی برای آن تعیین کرده است که در این مقاله به آن پرداخته‌ایم.
اظهارنامه
اظهارنامه، وسیله رسمی طلب نمودن حق می‌باشد.
در خصوص اظهارنامه باید توجه داشت که:
۱- اظهارنامه، آثار خاص دادخواست را ندارد، یعنی:
الف) دادگاه را ملزم به رسیدگی نمی‌کند.
ب) بین طرفین رابطه دادرسی ایجاد نکرده و خوانده را ملزم به جواب و دفاع نمی‌کند.
۲- اظهارنامه، توسط اداره ثبت اسناد و املاک یا دفاتر دادگاه‌ها ابلاغ می‌شود.
۳- قانونگذار در خصوص اینکه دفتر کدام دادگاه برای تحویل اظهارنامه صالح است سکوت کرده اما رویه عملی موجود آن است که دفتر دادگاه محل اقامت اظهار کننده، اظهارنامه را دریافت و ثبت می‌کند. چه موضوع اظهارنامه، حقوق و اموال منقول باشد چه غیرمنقول.
۴- اداره ثبت اسناد و دفتر دادگاه‌ها می‌توانند از ابلاغ اظهارنامه‌هایی که محتوای غیر اخلاقی دارند، خودداری نمایند.
۵- گاهی ممکن است که مفاد اظهارنامه مبتی بر پرداخت مبلغی به شخص مقابل باشد. در این صورت آن مبلغ در مرجع ابلاغ دریافت و نگهداری می‌گردد.
۶- اظهارات مامور ابلاغ مبنی بر ابلاغ اظهارنامه، سند رسمی است.
اجبار یا اختیار
نوشتن و ارسال اظهارنامه کاملا اختیاری است و حتی پاسخ دادن به اظهارنامه نیز اختیاریست.
تاثیر اظهارنامه در اثبات دعاوی
در این خصوص باید توجه نمود که:
۱- علی‌الاصول لازم نیست که شخص خواهان قبل از طرح دعوا، برای خوانده اظهارنامه ارسال کرده باشد.
۲- در برخی از دعاوی قانونگذار لازم دانسته که خواهان قبل از طرح دعوا، برای خوانده اظهارنامه بفرستد، برای مثال در دعاوی و درخواست‌های ذیل، لازم است که قبل از طرح موضوع در محاکم، اظهارنامه ارسال شده باشد:
الف) طرح دعوای تصرف عدوانی علیه امین. (ماده ۱۷۱ آیین دادرسی مدنی)
ب) طرح دعوای تخلیه ید به دلیل عدم پرداخت اجاره‌بها علیه مستاجری که اجاره او تابع قانون سال ۱۳۵۶ است.
ج) درخواست نصب داور از دادگاه، به‌دلیل امتناع طرف مقابل اختلاف از نصب داور. ( مواد ۴۵۹و۴۶۰آیین دادرسی مدنی)
د) درخواست طلبکار یکی از شرکا برای انحلال شرکت تضامنی، برای وصول طلب خود از محل سهم‌الشرکه بدهکارش.
۳- با توجه به اینکه مخاطب اظهارنامه، تکلیفی مبنی بر پاسخگویی به آن ندارد، پس سکوت او در برابر اظهارنامه برای اظهارکننده ایجاد حق نمی‌نماید. البته سکوت مخاطب اگر با علم به ابلاغ اظهارنامه باشد ممکن است در مواردی، از قرائن صحت ادعای اظهارکننده تلقی شود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اظهارنامه، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون اظهارنامه پاسخ دهند.
