در عقد نکاح اساس بر این است که زوجین حق تمتع جنسی از یکدیگر را دارا شوند و در مقابل مرد به زن مهریه پرداخت کند. شرع برای زن این حق را ایجاد کرده است که در صورتی که مهریه به او پرداخت نشود به وظیفه زناشویی عمل نکند. زوجه می‌تواند از حق حبس خود استفاده نماید و اعلام نماید که فقط در صورتی تمکین می‌کند که مهریه کامل پرداخت شود. در ماده 1085 قانون مدنی نیز این حق مورد تایید قرار گرفته است. اما چه مواردی سبب سقوط حق حبس زوجه می‌گردد؟ برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مشاوره طلاق و حق حبس کلیک کنید.
موارد سقوط حق حبس زوجه
در برخی موارد خاص، حق حبس زوجه ساقط می‌گردد. بر اساس ماده 1086 قانون مدنی در دو مورد حق حبس از زوجه ساقط می‌شود.
1/ موجل بودن مهریه.
2/ تمکین زوجه از شوهر.
1/ موجل بودن مهریه: از نظر شرعی مهریه، دین حال است. شوهر باید بعد از عقد هر گاه زن تقاضا نمود به وی مهر را پرداخت نماید. اما گاهی طرفین با یکدیگر توافق می‌کنند که مهریه در یک زمان خاص پرداخت شود یا در صورت توان مالی مرد پرداخت شود. به طور مثال در عقد گفته می‌شود که زمان پرداخت مهریه موکول می‌شود به دو سال یا سه سال دیگر. در این صورت زن دیگر دارای حق حبس نیست. اگر بخشی از مهریه حال و بخش دیگری موجل باشد زن این حق را دارد که نسبت به آن بخشی که حال است حق حبس را اعمال کند.
برخی در استدلال این امر گفته‌اند که علت سقوط حق حبس برای زوجه آن است که وقتی زن با موجل بودن مهر موافقت می‌نماید در واقع به صورت ضمنی حق حبس را از خود ساقط کرده است. زیرا بعد از وقوع عقد نکاح حق تمتع جنسی از زن برای شوهر ایجاد می‌شود و زن در صورتی که امتناع کند ناشزه است و وقتی که زن قبول می‌کند که مهریه موجل باشد به این معنی است که تمکین از شوهر را پذیرفته است.
2/ تمکین زوجه از شوهر: در صورتی که زن به میل خود از شوهر خود تمکین کند دیگر نمی‌تواند از حق حبس خود استفاده نماید.
عدم اسقاط حق حبس با مهریه موجل
از سوی دیگر برخی از حقوقدانان معتقد هستند که در یک صورت حتی اگر مهریه موجل باشد باز هم زن حق حبس دارد. این گروه معقتفدند اگر مهر موجل باشد و در مقابل هم زمان تا سررسید مهر شوهر درخواست رابطه زناشویی نکند به محض رسیدن زمان پرداخت مهریه برای زن حق حبس باقی می‌ماند. به طور مثال در حین عقد زوجین توافق می‌کنند که مهریه بعد از یک سال پرداخت شود. در مدت این یک سال مرد درخواست برقراری رابطه جنسی از زن نمی‌کند. بعد از پایان یکسال به نظر این گروه هنوز حق حبس برای زن وجود دارد.
نتیجه: با توجه به نص صریح ماده 1085 قانون مدنی و عدم جواز تفسیر موسع نمی‌توان نظر این گروه را قبول کرد و موجل بودن مهریه در هر صورت مسقط حق حبس است.
تقابل تمکین با حق حبس زوجه
فلسفه حق حبس برای زوجه آن است که اول مهریه خود را دریافت کند و وقتی که حق خود را گرفت، تمکین نماید. وقتی که خود زوجه به رابطه زناشویی پیش از دریافت مهریه رضایت دهد مانند آن است که زن به طور ضمنی این حق را از خود ساقط کرده است.
ماده 1086 قانون مدنی نیز به این موضوع را تصریح نموده است. اما آنچه که باید در این ماده مدنظر قرار بگیرد قید « به اختیار خود » است. در واقع اگر زن با میل و اختیار از شوهر تمکین کند این حق از او سلب می‌شود. در صورتی که زن در حالت بیهوشی و عدم اختیار و یا به اجبار رابطه زناشویی را بپزیرد حق حبس کماکان برای او باقی می‌ماند.
البته توجه به این نکته ضروری است که اگر چه با تمکین حق حبس ساقط می‌شود ولی حق مطالبه مهریه همچنان باقی است. زن هر زمان که بخواهد حتی بعد از تمکین می‌تواند مهریه خود را دریافت نماید فقط نمی‌تواند از حق حبس استفاده کند.
انواع تمکین و سقوط حق حبس زوجه
همانطور که پیش از این گفته شده بود تمکین دو نوع است یکی تمکین خاص و دیگری تمکین عام. در مسئله حق حبس زوجه این سوال پیش می‌آید که منظور از این تمکین که مسقط حق حبس است چیست؟ آیا فقط تمکین خاص مدنظر است؟ یا تمکین عام از سوی زوجه نیز مسقط حق حبس است؟
در ماده 1086 قانون مدنی از عبارت « وظائفی که در مقابل شوهر دارد » استفاده شده است. به نظر اکثریت منظور از این بخش فقط تمکین به معنای خاص آن بوده و تمکین عام را شامل نمی‌شود.
در نتیجه رضایت زن به برقراری رابطه جنسی حق حبس او را ساقط می‌کند. اما اینکه زن با شوهر در یک منزل زندگی کند و به تبع آن وظائف خود را به عنوان خانم خانه انجام دهد یا اینکه با شوهر حسن معاشرت داشته باشد و به طور کلی تمکین کند سبب نمی‌شود تا حق حبس او ساقط گردد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص سقوط حق حبس زوجه، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون سقوط حق حبس زوجه پاسخ دهند.
