زن و مرد زندگی مشترک خود (عقد دائم) را به قصد دوام آن شروع می‌کنند و عقد نکاح نیز عقدی لازم و غیر‌قابل فسخ است مگر در مواردی که در قانون مدنی ذکر شده است. ماده ۱۱۲۰ ق.م بیان می‌دارد: عقد نکاح دائم به وسیله فسخ یا طلاق پایان می‌پذیرد و منحل می‌گردد. سوالی که مطرح می‌شود این است که فسخ نکاح چیست، چه تفاوتی با طلاق دارد و در چه مواردی قانون حق فسخ نکاح را به زوجین می‌دهد؟
فسخ نکاح
گاه در حین زندگی مشترک شرایطی ایجاد می‌شود که یکی از زوجین را مجبور به برهم زدن عقد و از بین بردن اثر آن می‌کند. یکی از مواردی که باعث انحلال عقد و پایان یافتن آن می‌شود فسخ نکاح است. حق فسخ در اثر وجود شرایطی خاص مانند عیوب، تدلیس و تخلف از شرط صفت به فرد زیان دیده تعلق خواهد گرفت. لازم به ذکر است که مراحل انجام فسخ ازدواج بسیار ساده‌تر از طلاق است زیرا قانون گذار می‌خواهد فرد متضرر به سرعت از آن شرایط خلاص شود و بیش از این ضرر نکند.
در رابطه با شرط صفت ماده ۱۱۲۸ ق.م بیان می‌کند که اگر صفت به‌خصوصی برای یکی از طرفین شرط شده باشد ( چه زمانی که آن صفت در عقد تصریح شده باشد و چه زمانی که عقد متبانیا بر آن واقع شده باشد) و فرد فاقد آن شرط باشد برای طرف مقابل حق فسخ ایجاد می‌شود.
برای آشنایی با شرایط تعلیق نکاح کلیک کنید.
تفاوت فسخ نکاح و طلاق
برای مثال به چند نمونه از تفاوت‌های مسیر انجام فسخ نکاح و طلاق اشاره می‌کنیم:
۱- طلاق نوعی عقد تشریفاتی است و انجام آن مشروط به رعایت آداب خاصی مانند خواندن صیغه مخصوص طلاق، حضور دو شاهد عادل و… است؛ اما فسخ نکاح تشریفات خاصی نیاز ندارد و تنها به اراده صاحب حق انجام پذیر است.
۲- برای طلاق به اخذ حکم یا اذن از دادگاه نیاز است در صورتی که فسخ نکاح این مراحل را ندارد و دادگاه در رابطه با فسخ نکاح دخالتی نمی‌کند مانند داوری و اصلاح زوجین.
۳- مدت عده طلاق و فسخ نکاح یکسان است اما در عده طلاق رجعی زوج می‌تواند به نکاح رجوع کند اما این مجوز در فسخ نکاح به زوج داده نشده و بازگشت به خانواده نیازمند بسته شدن مجدد عقد نکاح است.
لازم به ذکر است که خیار فسخ فوری است و در صورت داشتن خیار فسخ نکاح و به تعویق انداختن آن، خیار ساقط شده و دیگر قابل استفاده نیست. مدت استفاده از خیار به عرف و عادت بستگی دارد و زمان خاصی برای آن در نظر گرفته نشده است.
فسخ نکاح به رضایت زوجین نیاز ندارد و می‌توان با داشتن حق فسخ، نکاح را به صورت یک‌طرفه فسخ و منحل کرد.
برای انجام امور طلاق توافقی کلیک کنید.
عوامل ایجاد کننده حق فسخ نکاح
مواردی در قانون مدنی اشاره شده است که امکان فسخ نکاح را فراهم می‌کنند و طرفین عقد ضمن آگاهی از این عوامل می‌توانند اقدام به فسخ نکاح کنند:
۱- جنون و دیوانگی مستقر هر یک از طرفین، چه دائمی و چه ادواری باشد برای طرف دیگر عقد حق فسخ ایجاد می‌کند.
۲- نقص و عیوب ذیل در مرد باعث ایجاد حق فسخ نکاح برای زوجه می‌شوند:
الف) خصاء (اخته بودن).
ب) عنن به شرطی که حتی یک بار هم رابطه زناشویی برقرار نشده باشد.
ج) مقطوع بودن آلت تناسلی به طوری که امکان رابطه زناشویی نباشد.
۳- عیوب ذیل نیز در زن، مجوز فسخ نکاح را به مرد می‌دهد:
الف) استخوان زائدی در آلت تناسلی زن که مانع انجام رابطه جنسی است.
ب) جذام.
ج) پیسی.
د) چنانچه مجرای ادرار و عادت ماهانه یکی شده باشد.
ه) زمین‌گیری.
ز) کوری از هر دو چشم.
برای آشنایی با نحوه تعیین تکلیف مهریه فسخ نکاح کلیک کنید.
سخن آخر
گفتنی است که آگاه و مطلع شدن از این عیوب قبل از بسته شدن عقد نکاح، موجب سقوط این حق شده و استحقاق بهره‌مندی از آن را از بین میبرد و تنها در صورتی این حق قابل استفاده است که فرد متضرر بعد از برقراری عقد نکاح از این عیوب آگاه شود. نکته بعدی آن است که عیوبی که برای زوجه نام بردیم تنها در صورتی موجب فسخ نکاح هستند که در حین عقد وجود داشته باشند و پس از عقد ایجاد نشده باشند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص فسخ نکاح، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون فسخ نکاح پاسخ دهند.
