ازدواج و برقراری پیوند نکاح میان زن و مرد از اهداف خلقت و یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی افراد است. هدف از ازدواج به آرامش رسیدن زن و مرد و رشد و شکوفایی آنان در قالب خانواده است. با وجود تبلیغ و تاکید فراوان درباره ازدواج و تشکیل خانواده، قانون و شرع عقد نکاح و ازدواج را در شرایط خاصی یا با برخی افراد خاص ممنوع دانسته‌اند که ما آن‌ها را تحت عنوان موانع نکاح می‌شناسیم. حال می‌خواهیم بدانیم این موانع چیست و تحت چه شرایطی ایجاد می‌شود. برای کسب اطلاعات دقیق در مورد ثبت ازدواج و مدارک لازم برای ثبت ازدواج کلیک کنید.
موانع نکاح
منظور از موانع نکاح مواردی هستند که در صورت موجود بودن مانع از بسته شدن صحیح عقد نکاح می‌شوند که به شرح زیر است. برای آشنایی بیشتر با قانون ازدواج در ایران کلیک کنید.
1. قرابت از موانع نکاح
قرابت و خویشاوندی در مواردی که قانون اشاره کرده است: قرابت به معنای رابطه خویشاوندی به صورت نسبی، سببی و رضایی است که در موارد خاص زیر مانع بسته شدن عقد نکاح می‌گردند.
الف) قرابت نسبی
هم خونی و داشتن جد مشترک، موجد این نوع قرابت است که مطابق ماده ۱۰۴۵ ق.م ازدواج با این اقارب ولو نسبت حاصل شبهه و زنا باشد منع شده است:
۱- ازدواج با پدر، مادر و اجداد آن‌ها مانند پدربزرگ، مادربزرگ و… تا هر قدر که بالا رود.
۲- ازدواج با فرزندان و فرزندان آن‌ها تا هر قدر که نسل پائین رود.
۳- نکاح با برادر، خواهر و فرزندان ایشان هر چقدر که نسل ادامه یابد و زاد و ولد صورت گیرد.
۴- ازدواج با عمه و خاله خود و والدین.
برای آشنایی با شرایط ازدواج با دو خواهر کلیک کنید.
ب) قرابت رضاعی
این نوع قرابت در اثر نوشیدن شیر زنی غیر از مادر خود، با آن زن و بستگان او ایجاد می‌شود که به آن قرابت شیری نیز گویند و از حیث ممنوعیت و حرمت ازدواج همانند اقارب نسبی است.
ج) قرابت سببی
قرابت سببی بر اثر ازدواج پدید می‌آید و در موارد زیر برای مرد ممنوع است:
۱- ازدواج با مادر و اجداد زن چه نسبی باشند و چه رضاعی.
۲- ازدواج با زنی که قبلا زن پدر و یا زن یکی از اجداد او و یا زن پسر و یا یکی از اجداد او باشد حتی در صورت رضاعی بودن قرابت.
۳- ازدواج با دختر زن (ولو قرابت رضاعی) به شرطی که میان زن و شوهر رابطه زناشویی برقرار شده باشد.
۴- ازدواج با خواهر زن مگر بعد از انحلال نکاح. (چه دائمی و چه منقطع باشد)
۵- ازدواج با دختر برادر زن یا دختر خواهر زن مگر با اجازه از همسر خود.
2. شوهر داشتن و در عده بودن زن از موانع نکاح در حقوق ایران
ازدواج با زن شوهردار موجب اختلاط نسل شده و در قانون ما ممنوع می‌باشد و ضمانت اجرای قانونی در پی دارد. مطابق ماده ۱۰۵۰ ق.م چنانچه مردی بداند زن شوهر دارد و ازدواج با او حرام است اما با او عقد کند این عقد باطل بوده و زن تا ابد بر او حرام می‌شود.
حکم در عده بودن زن نیز در این ماده همانند حکم ازدواج با زن شوهردار است. چنانچه مرد با زنی که در عده طلاق یا عده وفات باشد ازدواج کند آن عقد باطل و زن تا ابد بر او حرام خواهد شد. البته در ماده بعدی (ماده ۱۰۵۱ ق.م) بیان شده است که چنانچه زوج از متاهل یا در عده بودن زن آگاه نباشد، عقد باطل شده ولی حرمت ابدی ایجاد نمی‌شود.
3. لعان | موانع نکاح
ماده ۱۰۵۲ ق.م به لعان اشاره می‌کند و بیان می‌کند بعد از لعان زن و مرد تا ابد به یکدیگر حرام خواهند شد. لعان عبارت است از مراسمی که طی آن زوجین لعن می‌فرستند. مرد زن را زناکار می‌داند و زن نیز ادعای شوهرش را کذب و دروغ می‌خواند. پس از پایان لعان، زوجین از یکدیگر جدا شده و تا ابد بر یکدیگر حرام می‌شوند.
4. چهار زن دائمی
در قانون و شرع ما داشتن ۴ زن دائمی برای مرد در صورت وجود شرایطی مانند تمکن مالی و… مجاز می‌باشد اما تجاوز از این تعداد ممنوع است و ضمانت اجرای قانونی به دنبال خواهد داشت.
5. کافر بودن مرد
مطابق ماده ۱۰۵۹ ق.م ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان و کافر جایز نمی‌باشد. در این ماده سخنی از ازدواج مرد مسلمان با زن کافر به میان نیامده است و سکوت قانون در این مورد، نشان دهنده اجازه نکاح مرد مسلمان با زن غیرمسلمان است.
6. مطلقه بودن به ۳ و ۹ طلاق
بر اساس ماده ۱۰۵۷ و ۱۰۵۸ ق.م هر گاه زنی ۳ بار متوالی از مردی طلاق بگیرد بر او حرام می‌شود مگر زمانی که پس از ۳ مرتبه طلاق به نکاح دائمی مردی دیگر درآید و پس از نزدیکی به دلایلی چون طلاق، فسخ نکاح یا فوت زوج از زوجیت او خارج شود. هرگاه زنی ۹ بار از مردی طلاق بگیرد که ۶ تای آن‌ها عدی باشد بر او تا ابد حرام می‌شود.
7. احرام
احرام به نخستین عمل در مناسک عمره و حج گویند؛ اگر زن و مردی که در احرام هستند ازدواج کنند عقد آنان باطل و تا ابد بر یکدیگر حرام می‌گردند.
8. زنا از موانع نکاح در حقوق ایران
زنا یکی دیگر از مواردی است که در قانون مدنی در رابطه با موانع نکاح به آن اشاره شده است. در ماده ۱۰۵۴ ق.م آمده است که زنا با زن متاهل یا زنی که در ایام عده رجعیه است حرمت ابدی ایجاد می‌کند.
در ماده ۱۰۵۵ق.م نیز آمده است که چنانچه مردی با شبهه و یا زنا با زنی نزدیکی کند حکم مانعیت ازدواج او با اقارب سببی ایجاد شده از طریق زنا همانند حکم مانعیت ایجاد شده با ازدواج و نکاح صحیح است. به عنوان مثال مرد دیگر نمی‌تواند با مادر زنی که با او زنا نموده، ازدواج نماید.
در ماده بعدی نیز قانون بیان می‌کند که چنانچه مردی با پسری عمل شنیع انجام دهد دیگر اجازه ازدواج با مادر، خواهر و یا دختر او را ندارد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص موانع نکاح، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون موانع نکاح پاسخ دهند.
