عزل متولی | موارد عزل متولی مال موقوفه – نحوه عزل متولی در وقف عام و خاص

قطعا وقف ثوابی کثیر برای واقف به همراه دارد. در این ثواب شخصی که متولی مال موقوفه است نیز شریک است. شخصی که وظیفه نگهداری از مال وقفی را بر عهده می‌گیرد از این جهت که عهده‌دار کاری نیکو در راه خدا است مستحق پاداش و ثواب الهی است. البته گاهی پیش می‌آید که به برخی دلایل شخص متولی از این کار عزل می‌شود. در ادامه به بررسی موارد عز‌ل متو‌لی وقف می‌پردازیم.

متولی مال موقوفه

شخصی که برای انجام دادن امور مال وقفی انتخاب می‌شود متولی مال وقفی است. بر اساس ماده 75 قانون مدنی شخصی که تولیت مال وقفی را عهده‎دار می‌باشد و کارها و اداره کردن مال موقوفه را انجام می‌دهد متولی موقوفه نام دارد.

خود واقف یا شخص دیگری می‌توانند متولی باشند. حتی این امکان وجود دارد که خود واقف به همراه شخص دیگری مشترکا با هم تولیت مال وقفی را بر عهده بگیرند. واقف می‌تواند هر شرطی را در مورد متولی قرار دهد مثلا شرط کند که متولی مرد باشد یا سید باشد.

متولی می‌تواند یک نفر یا چند نفر به صورت مستقلا یا منضما باشد که مال موقوفه را اداره می‌کنند. به طور مثال واقف معین می‌کند که شخص الف و ب و ج با هم وظیفه اداره کردن مال وقفی را دارند. گاهی هم ممکن است واقف معین کند که شخص الف مسئول مخارج مال وقفی، شخص ب مسئول تعمیرات و شخص ج مسئول نظافت مال وقفی است.

مشخص نکردن متولی موقوفه

در صورتی که واقف به هر دلیلی متولی تعیین نکند دو حالت دارد یا وقف خاص است که در این صورت متولی مال موقوفه همان موقوف علیهم است. یا وقف برای عام است که در این صورت بر اساس ماده 81 قانون مدنی حاکم شرع متولی مال وقفی است. در زمان حاضر این وظیفه به اداره اوقاف سپرده شده است.

برای آشنایی بیشتر با انواع وقف کلیک کنید.

موارد عزل متولی موقوفه

با توجه 79 قانون مدنی زمانی که واقف شخصی را به عنوان متولی انتخاب می‌کند و در همان ابتدا متولی این امر را قبول کرد امکان عزل وجود ندارد. اما با اینکه اولا و به‌ذات عزل متولی امکان ندارد اما در چند مورد قانون گذار اجازه عزل متولی را داده است.

عدم رعایت مصلحت موقوفه

عدم رعایت مصلحت مال موقوفه موجب عز‌ل متولیست. به طور مثال متولی باغ وقفی از سم پاشی برای درختان باغ استفاده نکند. قطعا متولی انتخاب شده است برای اینکه مال موقوفه به درستی اداره شود و اگر شخص مصلحت مال وقفی را در نظر نگیرد این حق وجود دارد که عزل شود.

برای عز‌ل متو‌لی در اولین مرحله به متو‌لی تذکر داده می‌شود در صورتی که وقف عام باشد اداره اوقاف این تذکر را می‌دهد. در صورتی که باز متولی گوش نکند عزل خواهد شد.

عزل متولی از راه عدم رعایت مفاد وقف‌نامه

در صورتی که متولی طبق آنچه در وقف نامه آمده است عمل نکند عزل خواهد شد. شخص واقف این حق را دارد که برای استفاده از موقوفه شرایط و مراتبی قرار دهد حالا اگر متولی به دلیل ناتوانی یا از روی عمد بر طبق مفاد وقف‌نامه اقدام ننماید می‌توان او را عزل کرد.

به طور مثال واقف می‌خواهد تا خانه او برای دانشجویان دختر فقط استفاده شود ولی متولی خیانت کند و علاوه بر دانشجویان اشخاصی را که دانشجو نیستند هم در خانه جای دهد.

یا اینکه واقف بخواهد که در باغ 100 عدد درخت سیب کاشته شود اما متولی توانایی انجام این کار را ندارد.

در این صورت در ابتدا تذکر داده می‌شود و در صورتی که متولی بر اساس وقف‌نامه عمل نکند عزل می‌شود.

از دست دادن شرایط مدنظر واقف

بر اساس ماده 75 قانون مدنی واقف می‌تواند خود متولی وقف را انتخاب کند و برای او ویژگی‌ها و شرایطی که می‌خواهد را قرار دهد. در صورتی که شخص از ابتدا این ویژگی‌ها را نداشته باشد مثلا شرط شده که سید باشد بعدا معلوم شود متولی اصلا سید نبوده است یا اینکه شرایط را در ابتدا داشته است اما سپس با گذشت زمان یا به هر دلیلی دیگر آن ویژگی را از دست دهد امکان عزل متولی وجود دارد. به طور مثال واقف شرط کرده است که متولی کمتر از 40 سال داشته باشد در این صورت بعد از گذشت 40 سال می‌توان او را عزل کرد.

نحوه عزل متولی 

در صورتی که مشخص شود هر یک از شرایط بالا به وجود آمده است در اولین گام به متولی تذکر داده می‌شود. در صورتی که متولی به تذکرات گوش ندهد عزل خواهد شد. این عزل عمدتا از طرف خود واقف یا حاکم شرع است که در زمان حاضر اداره اوقاف به عنوان نماینده حاکم شرع این کار را می‌کند.

می‌توانید برای دریافت پاسخ سوالات خود و مشاوره در خصوص عزل متولی وقف از خدمات مشاوره تلفنی حقوقی وکیل دات کام استفاده نمایید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص عز‌ل متو‌لی وقف، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون عز‌ل متو‌لی وقف پاسخ دهند.

سوالات متداول