اختلاف صلاحیت میان مراجع دادگستری

اختلاف صلاحیت چگونه حل می‌شود؟ صلاحیت به این معنی است که مرجع رسیدگی کننده به موضوع قانونا توانایی رسیدگی به پرونده را داشته باشد. صلاحیت ذاتی به مرجع‌های تخصصی و صلاحیت محلی به محل دادگاهی که در آن شکایت خود را مطرح می‌کنید مربوط است. حال ممکن است شما به دادگاهی مراجعه کنید و آن دادگاه خود را صالح، برای رسیدگی نداند و پرونده را به مرجع دیگری ارجاع دهد و دادگاه جدید نیز خود را صالح نداند و قرار عدم صلاحیت صادر کند. این امر ممکن است باعث سردرگمی و گمراهی شما در پرونده شود در صورتی که اگر دانسته‌های حقوقی خود راجع به صلاحیت دادگاه‌ها و اختلاف در صلاحیت دو دادگاه را، بالا ببریم به راحتی می‌‌توانیم از این موارد گذر کنیم. در این مقاله به اختلاف در صلاحیت‌ها و رفع آن پرداخته‌ایم.

مناط حل اختلاف در صلاحیت

سئوال آن است که چه زمانی را باید ملاک تشخیص صلاحیت یا عدم صلاحیت دادگاه دانست. در این خصوص باید توجه داشت که:

۱. در صلاحیت محلی: مناط صلاحیت، تاریخ تقدیم دادخواست است و تغییرات بعدی در صلاحیت محلی موثر نیست پس کافی است که دادگاه در تاریخ تقدیم دادخواست، صلاحیت داشته باشد.

۲. در صلاحیت ذاتی: وجود صلاحیت تا پایان رسیدگی دادگاه لازم است پس تغییرات بعدی صلاحیت در جریان دادرسی، موجب صدور قرار عدم صلاحیت می‌شود.

توصیه می‌کنیم مقاله صلاحیت ذاتی را مطالعه نمایید.

اقسام اختلاف در صلاحیت

۱. اختلاف در صلاحیت اثباتی: نسبت به موضوع واحد، دو یا چند دادگاه خود را صالح می‌دانند. این طریقه اختلاف در صلاحیت در صورتی محقق می‌شود که یک دعوا در دو یا چند مرجع مطرح شود و آن‌ها علی‌رغم اطلاع از طرح موضوع در مرجع دیگر، خود را صالح دانسته و از صدور قرار عدم صلاحیت امتناع کرده و به رسیدگی خود ادامه دهند. در این حالت دو یا چند مرجع به‌صورت موازی به یک موضوع رسیدگی می‌کنند و تعارض اثباتی محقق می‌شود. هر یک از متداعیین که خواستار حل این اختلاف باشند می‌توانند با تنظیم و تقدیم یک درخواست به مرجع حل اختلاف، درخواست حل اختلاف کنند.

۲. اختلاف در صلاحیت سلبی: خود دارای دو حالت ذیل است:

الف) مستقیم:

نسبت به یک موضوع: دو دادگاه هر یک با اعتقاد به صلاحیت دادگاه دیگر از خود نفی صلاحیت کند. یعنی یک دادگاه با اعتقاد به صلاحیت دادگاه دیگر، قرار عدم صلاحیت صادر کند و پرونده را به دادگاه دوم بفرستد. ولی دادگاه دوم قرار عدم صلاحیت دادگاه اول را نپذیرد و همان مرجع را صالح بداند؛ اگر دادگاه دوم عدم صلاحیت دادگاه اول را بپذیرد اما صلاحیت خود را نپذیرد بلکه مرجع ثالثی را صالح بداند هنوز تعارض محقق نشده و پرونده را با صدور قرار عدم صلاحیت به همان دادگاه ثالث می‌فرستد.

ب) غیرمستقیم: یک دادگاه با اعتقاد به صلاحیت دادگاه دیگر قرار عدم صلاحیت صادر کند و پرونده را به آن دادگاه ارسال کند دادگاه دوم عدم صلاحیت دادگاه اول را بپذیرد اما صلاحیت خود را نپذیرد و مرجع ثالثی را صالح بداند؛ در این حالت دادگاه پرونده را با صدور قرار عدم صلاحیت به دادگاه ثالث می‌فرستد. حال فرض کنید که دادگاه ثالث مجددا دادگاه اول را صالح بداند، این اختلاف غیرمستقیم است.

قواعد حل اختلاف در صلاحیت

در خصوص حل اختلاف چند قاعده حاکم است:

۱. حل اختلاف در صلاحیت بین مرجع تالی و عالی: نظر مرجع عالی برای مرجع تالی لازم‌الاتباع است.

۲. حل اختلا‌ف در صلاحیت بین دادگاه‌های دو استان: با دیوان عالی کشور است.

۳. حل اختلا‌ف در صلاحیت ذاتی: با دیوان عالی کشور است.

۴. حل اختلاف در صلاحیت بین دادگاه‌های هم‌عرض یک استان: با دادگاه تجدیدنظر همان استان است.

احکام اختلاف

۱. تشخیص صلاحیت هر دادگاه با همان دادگاه است.

۲. اگر دادگاهی با صدور قرار عدم صلاحیت پرونده را به مرجع صالح ارسال کند دادگاه مرجوع‌الیه باید نسبت به صلاحیت یا عدم صلاحیت خود اظهار نظر کند.

۳. حل این اختلا‌ف توسط مراجع حل اختلاف خارج از نوبت صورت می‌گیرد و نیازی به دعوت از طرفین ندارد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اختلاف در صلاحیت، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون اختلاف در صلاحیت پاسخ دهند.