خویشاوندی رضاعی | خواهر و برادر رضاعی و آثار آن

خویشاوندی رضاعی یا قرابت چیست؟ قرابت یا همان خویشاوندی رضاعی یکی از انواع خویشاوندی است. خویشاوندی رضاعی را از فقه اسلامی دریافت کرده ایم. فقه اسلامی شیوه ایجاد قرابت رضاعی را تشریح می‌کند. این نوع از قرابت یا خویشاوندی دارای آثاری نیز هست. در ادامه این مطلب به موضوع خویشاوندی رضاعی و آثار آن می‌پردازیم.

خویشاوندی رضاعی چیست ؟

خویشاوندان بر اساس قانون و شرع دارای انواع مختلفی می‌شوند. یکی از انواع خویشاوندی و قرابت، خویشاوندی رضاعی می‌باشد. این نوع از خویشاوندی ریشه در فقه و شرع دارد. در توضیح خویشاوندی رضاعی باید گفت هنگامی‌که کودک شیرخواره از زنی (غیر از مادرش) شیر بخورد. با وجود شرایط مشخصی میان این کودک و زن رابطه‌ی محرمیت به وجود می‌آید. رابطه محرمیت  آثاری نظیر محدودیت‌هایی در ازدواج فرد با خویشاوندان رضاعی‌اش ایجاد می‌نماید.

بنابراین قرابت رضاعی یک رابطه خویشاوندی است که بر اساس شرع اسلام تعریف می‌شود و آثاری به دنبال دارد. قرآن نیز به موضوع قرابت رضاعی اشاره می‌کند. همچنین قانون مدنی ایران خویشاوندی یا قرابت رضاعی را بر اساس شرع اسلام تعریف می‌کند.

خویشاوندی رضاعی در اسلام و قرآن

ما در لغت کلمه رضاع را شیردادن و شیرخوردن معنی می‌کنیم. همان‌طور که گفتیم هنگامی که یک کودک شیرخواره از زنی شیر بخورد. با رعایت شرایطی و از این جهت که شیر موجب رشد و نمو کودک می‌گردد. بر اساس فقه اسلام موجب ایجاد رابطه محرمیت میان کودک و مادر رضاعی وی می‌شود. هرچند که این رابطه، یک رابطه خونی یا نسبی نیست. اما از نظر فقه و قانون به همان اندازه محترم است. لذا قانون‌گذار نیز براساس شرع اسلام برای این وضعیت قاعده وضع نموده است.

قرآن کریم مسئله خویشاوندی رضاعی را در آیات خود مطرح کرده است. سوره مبارکه نسا، قسمتی از آیه 23 به خویشاوندی رضاعی اشاره می‌کند. در این آیه، آمده است: « وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ … ». به این معنی که مادرانی که شما را شیر داده‌اند و خواهران رضاعی شما… . به این ترتیب این آیه به خویشاوندی رضاعی و ایجاد رابطه محرمیت اشاره نموده است. البته ایجاد رابطه محرمیت تنها میان مادران و خواهر و برادر نمی‌شود. بلکه برخی دیگر از خویشاوندان را نیز در برمی‌گیرد.

برای آشنایی با شرایط ارث بردن فرزند رضاعی کلیک کنید.

شرایط خویشاوندی رضاعی در قانون مدنی

ماده 1046 قانون مدنی بر اساس شرع اسلامی شرایطی که باعث ایجاد خویشاوندی یا قرابت رضاعی می‌شود را تشریح کرده است. شرایطی نظیر آنکه کودک حتماً باید شیرخواره و زیر دو سال باشد. کودک حداقل یک شبانه روز باید از مادر رضاعی خود، شیر بخورد. متن ماده:

« قرابت رضاعی از حیث حرمت نکاح در حکم قرابت نسبی است مشروط بر اینکه.
اولاً) شیر زن از حمل مشروع حاصل شده باشد.
ثانیاً) شیر مستقیماً از پستان مکیده شده باشد.
ثالثاً) طفل لااقل یک شبانه روز و یا ۱۵دفعه متوالی شیر کامل خورده باشد بدون اینکه در بین غذای دیگر یا شیر زن دیگر را بخورد.
رابعاً) شیر خوردن طفل قبل از تمام شدن دو سال از تولد او باشد.
خامساً) مقدار شیری که طفل خورده است از یک زن و از یک شوهر باشد. بنابراین اگر طفل در شبانه روز مقداری از شیر یک زن و مقداری از شیر زن دیگر بخورد موجب حرمت نمی‌شود. اگرچه شوهر آن دو زن یکی باشد. و همچنین اگر یک زن یک دختر و یک پسر رضاعی داشته باشد. که هر یک‌ را از شیر متعلق به شوهر دیگر شیر داده باشد آن پسر و یا آن دختر برادر و خواهر رضاعی نبوده و ازدواج بین آن‌ها از این حیث ممنوع نمی‌باشد. »

آثار خویشاوندی رضاعی

در مطالب بالا گفتیم که خویشاوندی رضاعی یکی از انواع خویشاوندی‌هاست. نحوه ایجاد آن چگونه است. و به‌اختصار اشاره کردیم که ایجاد خویشاوندی رضاعی آثاری را نیز به دنبال دارد.

قرابت یا خویشاوندی رضاعی همانند سایر اقسام خویشاوندی یعنی خویشاوندی سببی و نسبی، آثاری به دنبال دارد. پیامبر (ص در حدیثی می‌فرمایند:« یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب » یعنی تمام افرادی که در خویشاوندی نسبی به هم حرام هستند (از جهت ازدواج) در قرابت و خویشاوندی رضاعی نیز به هم حرام‌اند (ایجاد رابطه محرمیت میان آن‌ها). این حدیث از پیامبر یک قاعده فقهی است.  جمله اول ماده 1046 قانون مدنی  (پیش‌تر متن آن را آورده‌ایم) ؛ نیز به این قاعده اشاره می‌کند.

مهم‌ترین آثار قرابت رضاعی چیست ؟

اول محدودیت ازدواج؛ بر اساس رابطه قرابت رضاعی، همان محدودیت‌هایی که در رابطه نسبی افراد برای ازدواج وجود دارد، ایجاد می‌گردد. به عبارتی همه افرادی که با وجود رابطه نسبی امکان ازدواج با آن‌ها وجود ندارد برای خویشاوند رضاعی نیز ممنوع است. لذا محارم رضاعی با توجه به محارم نسبی قابل تشخیص‌اند.

دوم محدودیت‌‌های بین خویشاوندان زن و شوهر؛ به این ترتیب که در رابطه زن و شوهر مرد نمی‌تواند با مادرزن خود و زن نمی‌تواند با پدرشوهر خود ازدواج کند. این قاعده در خویشاوندی رضاعی نیز صدق می‌کند. یعنی  به‌عنوان مثال مرد نمی‌تواند با مادر رضاعی زن خود، ازدواج کند.

قرابت رضاعی غیر از محدودیت‌هایی که برای ازدواج کودک با مادر رضاعی و خویشاوندان مادر رضاعی و همچنین ازدواج زن با خویشاوندان کودک ایجاد می‌کند، آثار دیگری ندارد. و سایر آثار مربوط به خویشاوندی نسبی نظیر ارث، نفقه و … در قرابت رضاعی ایجاد نمی‌گردد.

شما می‌توانید برای دریافت پاسخ سوالات خود و مشاوره حقوقی در مورد خویشاوندی رضاعی از خدمات مشاوره تلفنی و آنلاین وکیل دات کام استفاده نمایید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص خویشاوندی رضاعی، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون خویشاوندی رضاعی پاسخ دهند.

سؤالات متداول