تجدید نظر خواهی از حکم چگونه به عمل می‌آید؟ آرای قابل تجدید نظر و بررسی مراحل آن
امروزه اگر پرونده‌ای در دادگاه بدوی در جریان باشد و نسبت به آن حکمی صادر شود این حکم در مهلت مقرر قابل تجدید نظر خواهی است. و خوانده اگر نسبت به آن حکم معترض باشد و ادعا کند به هر دلیلی حکم صادره خلاف عدالت است می‌تواند از طریق تجدید نظر خواهی ادعای خود را اثبات کند. در واقع تجدید نظر خواهی از حکم یعنی اعتراض به رای صادره از دادگاه بدوی و درخواست رسیدگی مجدد به تمام یا بخشی از دعوا.
آرای قابل تجدید نظر و غیرقابل تجدید نظر
بعضی از آرای صادره از دادگاه بدوی قابل تجدیدنظرخواهی هستند و بعضی خیر.
آرای قابل تجدید نظر
۱.احکام صادره در دعاوی مالی که خواسته یا ارزش آن بیشتر از ۳ میلیون ریال است.
۲.اگر در یک دادخواست، خواسته‌های متعدد درج شده باشد قابلیت تجدیدنظرخواهی نسبت به هر خواسته به‌صورت جداگانه باتوجه به نوع و بهای آن خواسته محاسبه می‌شود و مجموع آن‌ها حساب نمی‌شود.
۳.اگر دادگاه جزایی به تبع رسیدگی به امر کیفری به دادخواست حقوقی مبنی بر ضرر و زیان ناشی از جرم رسیدگی کند و درخصوص اصل مجرمیت و ضرر و زیان ناشی از جرم به نحو توامان رای دهد چنانچه جنبه کیفری رای قابل تجدیدنظر باشد حکم صادره راجع به ضرر و زیان هم به تبع آن قابل تجدیدنظر است.
۴.کلیه احکام صادره در دعاوی غیر مالی.
۵.اگر حکم راجع به اصل دعوا قابل تجدیدنظر باشد حکم راجع به متفرعات دعوا مثل هزینه دادرسی هم قابل تجدیدنظر است.
۶.حکم عزل وصی یا قیم یا ضم امین، حکم حجر، بقای حجر، رد درخواست حجر، رد درخواست بقای حجر و رد درخواست رفع حجر قابل تجدیدنظر است.
۷.اگر حکم راجع به اصل دعوا قابل تجدیدنظر باشد قرار قاطع صادر شده در آن دعوا هم قابل تجدیدنظر است.
توصیه می‌کنیم مقاله رای قابل تجدید نظر را مطالعه نمایید.
آرای غیرقابل تجدید نظر
۱.حکم مستند به اقرار در دادگاه.
۲.حکم مستند به رای کارشناس که طرفین کتبا رای کارشناس را قاطع دعوا قرار داده باشند.
۳.توافق طرفین در اسقاط حق تجدیدنظرخواهی.
اصحاب دعوا
اصحاب دعوای تجدید نظر همان اصحاب دعوای نخستین می‌باشند همچنین اشخاص ثالث هم ممکن است در دعوای تجدیدنظر ایفای نقش کنند.
تجدید نظرخواه | تجدید نظر خواهی از حکم
کسی است که در دعوای نخستین محکوم شده باشد.
فقط نسبت به آن قسمت از رای که علیه او صادر شده است می‌تواند تجدیدنظرخواهی کند.
تجدیدنظرخوانده | تجدید نظر خواهی از حکم
کسی است که رای به نفع او صادر شده است چه اصحاب دعوای اصلی بوده است چه بعنوان ثالث در مرحله نخستین وارد شده است.
مهلت تجدیدنظر
طبق قانون مهلت تجدیدنظر برای اشخاص مقیم ایران ۲۰روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور ۲ماه از تاریخ ابلاغ یا انقضای مدت واخواهی است.
اگر محکوم‌علیهم متعدد باشند چنانچه حداقل یکی از آن‌ها مقیم خارج از کشور باشد مهلت تجدیدنظر برای همگی آن‌ها ۲ماه است.
در مواردی مهلت تجدیدنظر بیش از ۲۰روز یا ۲ماه خواهد بود این موارد عبارتند از:
۱.فوت، حجر، ورشکستگی محکوم‌علیه | تجدید نظر خواهی از حکم
اگر در مهلت تجدیدنظر شخصی که حق تجدیدنظرخواهی دارد فوت کند یا محجور یا ورشکسته شود رای باید مجددا به وراث او یا قیم او یا مدیر تصفیه او ابلاغ شود.
۲.زوال سمت نماینده | تجدید نظر خواهی از حکم
اگر سمت شخصی که حق اعتراض به رای داشته زائل شود رای مجددا به شخصی که دارای سمت شده یا به خود اصیل ابلاغ می‌شود.
۳.عذر تجدیدنظرخواه
طبق قانون محکوم‌علیه می‌تواند در صورت وجود جهات عذرموجه دادخواست تجدیدنظر را پس از مهلت مقرر تقدیم کند.
جهات عذرموجه عبارتند از: ۱.بیماری مانع حرکت ۲. فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد ۳.حوادث قهری ۴.توقیف یا در حبس بودن.
ضمانت اجرای رعایت مهلت تجدیدنظر | تجدید نظر خواهی از حکم
اگر دادخواست تجدیدنظر خارج از مهلت قانونی تقدیم شود قرار رد دادخواست صادر می‌شود. این قرار ظرف ۲۰روز قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر است؛ رای دادگاه تجدیدنظر قطعی است.
آیین دادرسی تجدیدنظر و صدور رای
مرجع تجدیدنظر و تقدیم دادخواست
طبق قانون تجدیدنظرخواه باید دادخواست خود را به دفتر دادگاه صادرکننده رای یا دفتر شعبه اول دادگاه تجدیدنظر یا به دفتر بازداشتگاهی که در آن جا محبوس است تسلیم کند.
مرجع تجدیدنظر آرای دادگاه‌های عمومی و انقلاب هر حوزه‌ای، دادگاه تجدیدنظر مرکز همان استان است.
اگر دادخواست به دفتر شعبه اول دادگاه تجدیدنظر یا دفتر بازداشتگاه تسلیم شده این مراجع باید دادخواست را پس از ثبت به دادگاه صادرکننده رای مرحله نخستین بفرستند.
تکلیف دادگاه صادرکننده رای نخستین
دادگاه صادرکننده رای نخستین در قبال دادخواست تجدیدنظر تکالیفی دارد که در حالات مختلف متفاوت است.
۱. حالتی که دادخواست خارج از مهلت مقرر تقدیم شده باشد: اگر دادخواست بدون اعلام عذرموجه خارج از مهلت تقدیم شده باشد یا عذری که اعلام کرده موجه نباشد قرار رد دادخواست صادر می‌شود اما اگر عذر اعلام شده موجه باشد قرار قبولی دادخواست صادر می‌شود.
۲. حالتی که دادخواست ناقص تقدیم شده باشد: اگر دادخواست شرایط قانونی لازم را نداشته باشد ناقص است و باید در مهلت مقرر رفع نقص صورت بگیرد.
۳. حالتی که دادخواست در مهلت مقرر و کامل تقدیم شده باشد: مدیر دفتر دادگاه صادرکننده رای نخستین باید ظرف ۲ روز یک نسخه از دادخواست و پیوست‌های آن را برای تجدیدنظرخوانده بفرستد تا ظرف ۱۰ روز با تقدیم لایحه پاسخ دهد، پس از پایان ۱۰ روز دفتر دادگاه پرونده را به مرجع تجدیدنظر می‌فرستد.
رسیدگی دادگاه تجدیدنظر
دادگاه تجدیدنظر از دو یا سه قاضی تشکیل می‌شود که هر رای را باید هر دو نفر امضا کنند.
الف. تصمیمات دادگاه تجدیدنظر در فرضی که دعوای تجدیدنظر قابل رسیدگی نباشد:
۱.برگشت دادن پرونده: در مواردی مثل وقتی که دادخواست تجدیدنظر ناقص باشد پرونده به دادگاه نخستین برگردانده می‌شود.
۲.اخطار رفع نقص و درصورت لزوم صدور قرار رد دعوای مرحله نخستین: اگر دادخواست دعوای نخستین ناقص باشد و دادگاه بدوی به آن توجه نکرده باشد دادگاه تجدیدنظر به دادخواست دهنده اخطار رفع نقص می‌دهد اگر اقدام نکرد دادگاه رای مرحله نخستین را فسخ و قرار رد دعوای مرحله نخستین را صادر می‌کند.
۳.صدور قرار عدم صلاحیت: اگر پرونده را به دادگاه تجدیدنظری که صالح نیست بفرستند آن دادگاه قرار عدم صلاحیت صادر کرده و پرونده را به دادگاه صالح می‌فرستد.
۴.صدور قرار رد دادخواست تجدیدنظر: وقتی دادخواست تجدیدنظر بدون عذرموجه خارج از مهلت قانونی تقدیم شود این قرار صادر می‌شود.
۵.صدور قرار رد دعوای تجدیدنظر: اگر سمت تجدیدنظرخواه محرز نباشد این قرار صادر می‌شود.
۶.صدور قرار عدم استماع دعوای تجدیدنظر: اگر رای تجدیدنظرخواسته به هر علتی قابل تجدیدنظر نباشد چنین قراری صادر می‌گردد.
ب. تصمیمات دادگاه در فرضی که دعوای تجدیدنظر قابل رسیدگی باشد:
۱.فسخ رای مرحله نخستین: دادگاه تجدیدنظر می‌تواند رای مرحله نخستین را فسخ کند.
۲.تایید رای مرحله نخستین: اگر دادگاه تجدیدنظر رای بدوی را بدون اشکال تشخیص بدهد آن را تایید می‌کند.
شکل رای تجدیدنظر
دادگاه تجدیدنظر مثل دادگاه بدوی ممکن است قرار یا حکم یا دستور صادر کند. در تمام مواردی که دادگاه تجدیدنظر رای قطعی صادر می‌کند این رای به‌صورت دادنامه درآمده و قضات آن را امضا می‌کنند سپس به اصحاب دعوا ابلاغ می‌شود.
رای صادره از دادگاه تجدیدنظر قطعی بوده و فقط در مواردی قابل فرجام است.
توصیه می‌کنیم مقاله فرجام خواهی را مطالعه نمایید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص تجدیدنظر خواهی از حکم، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون تجدیدنظر خواهی پاسخ دهند.
