وکیل دادگستری کیست؟ شرایط یک وکیل، انواع آن، عزل و استعفای وی چگونه است؟

در جوامع امروز وجود افرادی که علم و مهارت لازم برای حل مشکلات قضایی و حقوقی را دارند لازم است. به همین دلیل در دانشگاه‌ها رشته‌ای به نام حقوق تعریف شده است و علاقه‌مندان می‌توانند در این رشته به تحصیل بپردازند. وکالت و وکیل دادگستری‌شدن امری ساده نیست بلکه شرایط و محدودیت‌های خاص خود را دارد. وکلا معمولا حوزه‌های تخصصی خود را دارند از جمله وکیل خانواده، وکیل جزایی و کیفری، وکیل تجارت داخلی و خارجی، وکیل مالکیت فکری و … . در ادامه وکیل دادگستری را بهتر می‌شناسیم.

وکیل

کسی است که از طرف شخص دیگری اعم از حقیقی و حقوقی به موجب عقد وکالت و در محدوده اختیاراتش قادر به دخالت در امور مالی و غیر‌مالی فرد موکل می‌شود.

وکالت

وکالت به معنی واگذار کردن اختیارات و در اصطلاح حقوقی مأمور کردن شخصی به عنوان نائب برای انجام امور موکل است.

محدوده وکالت

وکالت مطلق: یعنی ما شخصی را برای تمام امور خود اعم از مالی، غیر‌مالی، اداری وکیل خود نماییم و در این نوع وکالت، وکیل اختیار تام در خصوص امور موکل دارد.
وکالت مقید: مورد وکالت مشخص است و وکیل باید فقط در همان حوزه مشخص شده فعالیت کند مثل وکالت در طلاق.

وکالت در دعاوی

به موجب ماده 656 قانون مدنی: وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نماینده خود قرار می‌دهد مثل وکالت در فروش ماشین. اما هر شخصی نمی‌تواند به عنوان وکیل دادگستری در دعاوی حضور یابد.
قانون اساسی، انتخاب وکیل را به عنوان حق طرفین دعوا در همه دادگاه‌ها، مورد تایید قرار داده است. حق انتخاب وکیل در دادگاه‌ها و شیوه اعمال آن، شرایط وکیل، قرارداد وکالت، و انقضای وکالت به ترتیب مورد بررسی قرار می‌گیرد.

توصیه می‌کنیم مقاله وکالت نامه عادی چیست را مطالعه نمایید.

حق و تکلیف داشتن وکیل دادگستری و انتخاب آن

به موجب اصل 35 قانون اساسی طرفین دعوا حق دارند برای خود وکیل انتخاب کنند و اگر توانایی و استطاعت انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آن‌ها امکانات مناسب جهت تعیین وکیل مهیا گردد.
بنابراین، دارا بودن وکیل و انتخاب آن، در تمام دعاوی اعم از حقوقی و کیفری و در تمام دادگاه‌ها اعم از حقوقی و کیفری حق اصحاب دعواست و نه تنها ممانعت از اعمال این حق، بلکه عدم حمایت در اعمال آن، مخالف قانون اساسی است. اشخاص، معمولا وکیل خود را شخصاً انتخاب می‌نمایند. چنین وکیلی را می توان وکیل قراردادی نامید.

وکیل معاضدتی | وکیل دادگستری

این تفکر که استفاده از خدمات وکیل، حتی‌الامکان با انتخاب اصحاب دعوا، حق آن‌ها در همه دادگاه‌هاست، موجب گردیده که ماده 31 قانون آیین دادرسی حق طرفین دعوا را در انتخاب و معرفی حداکثر دو نفر وکیل پیش‌بینی نماید.

اما چون ممکن است اشخاص ذی‌حقی، به علت عدم‌تمکن مالی نتوانند این حق را اعمال نمایند، به موجب ماده 24 قانون وکالت مصوب 1315 شمسی ((به کسانی که قدرت تأدیه حق الوکاله ندارند…))حق داده است که از کانون وکلا در این خصوص تقاضای معاضدت نمایند، که در این صورت با احراز این شرط و اینکه دعوا مربوط به شخص تقاضا‌کننده باشد، کانون مکلف به معرفی وکیل معاضدتی است.

به منظور فراهم‌آوردن این امکان که ماده 23 قانون مزبور، وکلای دادگستری را مکلف نموده که همه ساله در سه دعوای حقوقی به عنوان معاضدت قبول وکالت نمایند. به موجب ماده 513 قانون جدید معسر پس از اثبات اعسار، موقتا از پرداخت حق‌الوکاله معاف می‌شود.

وکیل تسخیری | وکیل دادگستری

در جرایم سنگینی چون اعدام قصاص رجم و حبس ابد چنانچه متهم قادر به اختیار وکیل نباشد دادگاه موظف است برای وی وکیل تسخیری بگیرد.

شرایط وکیل

شرایط وکیل را می‌توان به دو دسته شرایط عمومی و شرایط اختصاصی تقسیم کرد.
شرایط عمومی: شرایطی که به موجب قانون مدنی هر وکیلی باید دارا باشد و اختصاص به وکیل دعاوی ندارد.
شرایط اختصاصی: وکلای طرفین،افزون بر شرایط عمومی باید دارای شرایطی باشند که قانون‌گذار برای وکالت در دادگاه‌ها مقرر نموده که همان شرایط اختصاصی است.
وکلای اصحاب دعوا باید از بین وکلای کانون وکلای دادگستری یا وکلای مرکز مشاوران قوه قضاییه انتخاب گردند و استفاده از نمایندگان حقوقی نیز در محدوده مشخص مجاز است.

توصیه می‌کنیم مقاله وکالت را مطالعه نمایید.

احراز وکالت

وکالت وکیل از موکل می‌بایست در نظر دادگاه محرز باشد. چون تمام اعمال و دفاعیات وکیل در حق موکل انجام می‌شود، وکالت وکیل باید اثبات شود.

معمولا وکلا فرم‌هایی از پیش تهیه‌شده دارند که موکل با امضای آن فرد را به وکالت خود بر می‌گزیند.
اگر وکالت در جلسه دادرسی داده شود، در این صورت مراتب در صورت جلسه قید و به امضای موکل می‌رسد. در این وکالت نیز، چنانچه موکل مایل باشد می‌تواند اختیاراتی را به وکیل خود بدهد. باید از دادگاه تقاضا نماید در صورت‌جلسه نوشته شود.
اگر وکالت‌نامه غیر‌رسمی در ایران تنظیم شده باشد صحت امضای موکل در وکالت نامه، ممکن است توسط خود وکیل دادگستری در همان وکالت‌نامه تایید شود.

چنانچه موکل در زندان باشد رییس زندان یا معاون وی باید امضاء، مهر یا اثر انگشت موکل را در وکالت‌نامه تصدیق نماید. سایر مراجع و مقامات رسمی مانند دفتر دادگاه، اداره ثبت، دفتر اسناد رسمی و… نیز در سایر موارد می‌توانند امضای موکل را تصدیق نمایند.
در صورتی که وکالت در خارج از ایران داده شده باشد باید به گواهی یکی از مامورین سیاسی یا کنسولی جمهوری اسلامی ایران برسد. البته در صورتی که وکالت‌نامه به وسیله مامورین کشور‌های خارجی تنظیم شده باشد، در محاکم ایران معتبر خواهد بود.

حدود اختیارات وکیل دادگستری

به موجب قانون وکالت در دادگاه‌ها شامل تمام اختیارات راجع به امر دادرسی جز آنچه را که موکل صراحتا از حدود اختیارات وی خارج کرده می‌شود. به موجب قانون: (( سوگند، شهادت، اقرار، لعان و ایلاء قابل توکیل به دیگری نمی‌باشد.))

امور زیر در خصوص اختیارات وکیل باید در وکالت‌نامه تصریح شود:
1)وکالت راجع به اعتراض به رای، تجدید نظر، فرجام‌خواهی و اعاده دادرسی
2)وکالت در مصالحه و سازش
3)وکالت در ادعای جعل یا انکار و تردید نسبت به سند طرف و استرداد سند
4)وکالت در تعیین جاعل
5)وکالت در ارجاع دعوا به داوری و تعیین داور
6)وکالت در توکیل
7)وکالت در دعوای خسارت
8)وکالت در جلب شخص ثالث و دفاع از دعوای ثالث
9)وکالت در ورود شخص ثالث و دفاع از دعوای ورود ثالث
10)وکالت در ادعای اعسار

پایان وکالت

برابر ماده 678 قانون مدنی وکالت به عزل موکل، استعفای وکیل، فوت یا جنون وکیل یا موکل زایل می‌شود .این حکم، وکالت در دعاوی را نیز در بر می‌گیرد. البته افزون بر راه های یاد‌شده، وکالت در دعاوی به راه های دیگر نیز ممکن است منتفی شود.

عزل وکیل

اگر موکل به دلیل عدم‌رضایت از وکیل خود، وی را عزل نماید، مکلف است مراتب را به دادگاه و وکیل معزول اطلاع دهد.
دادگاه پس از آگاهی از عزل وکیل، دیگر او را در امور راجع به دادرسی، وکیل نخواهد شناخت ولی تا قبل از آن اقدامات وکیل در حق موکل موثر خواهد بود.

استعفای وکیل

استعفای وکیل از راه‌های دیگر پایان وکالت است. استعفای وکیل موجب تأخیر دادرسی نخواهد شد، مگر اینکه دادگاه نیاز به توضیح وکیل داشته باشد.
در صورتی که وکیل استعفای خود را به آگاهی دادگاه برساند دادگاه به موکل اخطار می‌کند که شخصا یا توسط وکیل جدید، دادرسی را تعقیب نماید و دادرسی تا مراجعه موکل یا وکیل جدید حداکثر به مدت یک ماه متوقف می‌شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص وکیل دادگستری، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون وکیل دادگستری پاسخ دهند.