ضمان معاوضی |شرایط اعمال قاعده تلف مبیع قبل از قبض

بحثی که در این مقاله به آن می‌پردازیم قاعده تلف مبیع قبل از قبض می‌باشد. زمانی که عقدی منعقد می‌شود و تسلیم صورت می‌گیرد آثاری پدید می‌آید. در واقع این آثار از آثار تسلیم هستند. یکی از این آثار و مهم‌ترین آن‌ها انتقال ضمان معاوضی می‌باشد. موضوع بحث ما ضمان معاوضی است که در صورت تلف مبیع قبل از قبض چه باید کرد؟ در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع می‌پردازیم.

ضمان معاوضی

از آثار ضمان معاوضی همان قاعده تلف مبیع قبل از قبض است. حال باید بدانیم که این قاعده از چه چیزی صحبت می‌کند. در واقع این قاعده از این موضوع صحبت می‌کند که اگر بیعی منعقد شد اما مبیع این بیع تسلیم نشد و در این میان تلف شد مسئولیت آن با شخص بایع است. حال توجه کنید که اگر تلفی که در خصوص مبیع اتفاق افتاده است بدون تقصیر بایع باشد بیع منفسخ می‌شود یا به عبارت دیگر عقد به هم می‌خورد و ثمنی که مشتری پرداخت کرده است به او برمی‌گردد.

شرایط اعمال این قاعده | ضمان معاوضی

اولین شرطی که آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم در خصوص مبیع است. باید توجه کنیم که قاعده تلف مبیع قبل از قبض در خصوص مبیع کلی جاری نمی‌شود بنابراین مبیعی که مورد نظر ماست باید عین معین و یا کلی در معین باشد.

همچنین باید توجه کنیم که همانطور که در مقدمه بیان شد برای جاری شدن چنین قاعده‌ای تلف محقق شده باید قبل از قبض باشد. به عبارت دیگر تلف زمانی محقق شده باشد که هنوز مبیع به مشتری تسلیم نشده است. به محض اینکه تسلیم به مشتری صورت می‌گیرد ضمان معاوضی به او منتقل می‌شود و اگر تلفی محقق شود دیگر مسئولیتش با بایع نمی‌باشد. اما اگر تسلیم به مشتری صورت بگیرد و در زمان خیارات مختص به مشتری یعنی خیار مجلس حیوان و شرط تلفی در خصوص مبیع اتفاق افتد در این حالت باز هم شخصی که مسئول است شخص بایع می‌باشد.

گاهی اوقات نیز ممکن است بایع برای تسلیم مبیع به مشتری رجوع کند ولی مشتری مبیع را از اون نگیرد و در واقع از قبض مبیع امتناع کند در این حالت فروشنده باید به حاکم رجوع کند و مبیع مورد بحث را به او تحویل دهد. در این صورت اگر تلفی محقق شود دیگر مسئولیتش با بایع نیست.

فرض‌هایی که برای قاعده تلف مبیع قبل از قبض قابل تصور می‌باشد

ممکن است تلفی که محقق شده است توسط مشتری انجام شده باشد در صورتی که چنین حالتی اتفاق بیفتد دیگر شخص بایع یعنی همان فروشنده در این خصوص مسئولیتی ندارد.

موقعیتی را تصور کنید که همچنان زمان تسلیم مبیع فرا نرسیده است اما تلف مبیع رخ دهد و تلفی که محقق شده با تقصیر بایع انجام شده است. باید توجه کنیم که در این فرض هم قاعده تلف مبیع قبل از قبض جاری نمی‌شود چرا که پیشتر بیان کردیم زمانی این قاعده جاری می‌شود که تلف بدون تقصیر محقق شود، در صورتی که با تقصیر بایع تلف در خصوص مبیع محقق شود بایع مسئول است و باید مثل یا قیمت را به مشتری پرداخت کند منظور از مثل، مثل مبیع تلف شده می‌باشد.

تلف بدون تقصیر بایع |ضمان معاوضی

موقعیتی را تصور کنید که موعد تسلیم می‌شود و مطابق تعهداتی که انجام شده است بایع موظف است که مبیع را به مشتری تسلیم کند. حال اگر مشتری در چنین موقعیتی به بایع مراجعه کند و از او بخواهد که مبیع را به او تسلیم کند و بایع از انجام تعهد خود و تسلیم مبیع خودداری نماید و از قضا مبیعی که در دست بایع است تلف شود اما این تلف ناشی از تقصیر بایع نباشد باید بیان کرد که در صورت تحقق چنین موقعیتی می‌توان دو حالت را در نظر گرفت: یکی اینکه قاعده تلف مبیع قبل از قبض را جاری کرد و به تبع جاری کردن چنین قاعده‌ای عقد منعقد شده منفسخ می‌شود و ثمنی که مشتری پرداخت کرده است به او مسترد می‌شود و حالت دیگر این است که قیمت یا مثل مالی که تلف شده است به مشتری پرداخت شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص ضمان معاوضی، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون ضمان معاوضی پاسخ دهند.