آیا با فرایند سرپرستی کودک آشنایید ؟ در هر جامعه کودکان و نوجوانانی یافت می‌شوند که فاقد سرپرست و یا دارای سرپرست نامناسب‌اند که باید آن‌ها را به افراد شایسته‌تری سپرد. زن و شوهرهایی نیز در جامعه هستند که فرزند ندارند یا دارای فرزند هستند ولی به دلایل مختلفی از قبیل نوع دوستی تمایل دارند که از چنین کودکان و نوجوانانی نگهداری و مراقبت کنند و آن‌ها را به عنوان فرزند خود بپذیرند. نیاز این زوج‌ها به پذیرش فرزند و نیاز کودکان و نوجوانان به کانون گرم خانواده، مصلحت شدیدی را برای تاسیس نهاد فرزند خواندگی ایجاد می‌کند. اعطای سرپرستی مستلزم طی تشریفات قانونی و احراز شرایطی است که برای فرزند خواندگی مقرر شده است که همکاری سازمان بهزیستی و دادگاه را نیاز دارد.
تقاضای سرپرستی کودک
متقاضیان سرپرستی باید طبق ماده 11 تقاضای خود را به سازمان بهزیستی ارائه کنند. سازمان بهزیستی موظف است ظرف دو ماه نظر کارشناسی خود را در خصوص تقاضا به دادگاه تسلیم کند. طبق بند 16 ماده 5 قانون حمایت خانواده، دادگاه صالح برای رسیدگی به سرپرستی کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست یا بد سرپرست دادگاه خانواده است. دادگاه با لحاظ نظر سازمان بهزیستی و در صورت احراز شرایط مقرر در قانون نسبت به صدور قرار سرپرستی آزمایشی شش ماهه اقدام می‌کند.
قرار مزبور به متقاضیان، سازمان بهزیستی و دادستان ابلاغ می‌گردد. قید «با لحاظ نظر سازمان» در این ماده را می‌توان بدین نحو تفسیر کرد:
اول، دادگاه موظف است نظر سازمان را در رای خود لحاظ کند.
دوم، دادگاه موظف است نظر سازمان را ملاحظه کند ولی می‌تواند بر خلاف نظر سازمان رای دهد.
با توجه به اینکه سازمان بهزیستی مسئولیت این قبیل کودکان و نوجوانان را به عهده دارد، دادگاه باید نظر سازمان را در رای خود لحاظ کند.
توصیه می‌کنیم مقاله فرزند خوانده را مطالعه نمایید.
تعداد فرزند خوانده
هر زن و شوهر یا سرپرست منحصر می‌تواند سرپرستی حداکثر دو کودک یا نوجوان را در زمان واحد تقاضا کند. ماده 7 مقرر می‌دارد: درخواست کنندگان حق ندارند بیش از دو کودک یا نوجوان را به سرپرستی بگیرند.
تنها استثنا جایی است که کودکان یا نوجوانان تحت سرپرستی اعضای یک خانواده باشند که در این صورت دادگاه می‌تواند با کسب نظر سازمان بهزیستی سرپرستی بیش از دو نفر را به متقاضی واگذار نماید.
اولویت‌بندی بین متقاضیان
چنانچه متقاضیان سرپرستی متعدد باشند، در این صورت سرپرستی به کسی داده می‌شود که اولویت داشته باشد. به عنوان یک قاعده کلی «زن و شوهر بدون فرزند»، «زنان و دختران بدون شوهر فاقد فرزند» و «زن و شوهر دارای فرزند»به ترتیب در سرپرستی الویت دارند.
هرگاه متقاضی سرپرستی ادعا کند که طفلی را پیدا کرده است و ادعای وی نزد دادگاه ثابت شود در صورت واجد بودن شرایط مندرج در قانون، اولویت با متقاضی مزبور است. همچنین طبق ماده 30 اگر افرادی بنا به دلایل موجه و یا تحت شرایط خاص، سرپرستی کودک یا نوجوانی را حداقل یک سال پیش از سپردن به سازمان بهزیستی، عهده‌دار بوده‌اند با دارا بودن شرایط مقرر در این قانون، نسبت به سرپرستی حق تقدم دارند.
توصیه می‌کنیم مقاله سرپرست کودکان را مطالعه نمایید.
فسخ سرپرستی کودک آزمایشی
در دوره سرپرستی آزمایشی دادگاه می‌تواند مطابق ماده 12 به تقاضای سازمان بهزیستی، دادستان یا متقاضی، قرار سرپرستی مزبور را فسخ کند. ماده مزبور مقرر می‌دارد: «دادگاه می‌تواند در دوره سرپرستی آزمایشی، در صورت زوال یا عدم زوال تحقق هر یک از شرایط مقرر در این قانون به تقاضای دادستان و یا سرپرست منحصر یا سرپرستان کودک یا نوجوان و با اطلاع قبلی سازمان و همچنین با تقاضای سازمان قرار صادره را فسخ نماید.»
از این ماده استنباط می شود که دادگاه تنها مرجعی است که می‌تواند قرار سرپرستی را فسخ کند. از لحن ماده 12 چنین استنباط می‌شود که در صورت فقدان یکی از شرایط مقرر برای سرپرستی، دادستان یا شخص سرپرست می‌تواند از دادگاه فسخ قرار سرپرستی را تقاضا کنند ولی سازمان بهزیستی در هر حال می‌تواند فسخ قرار سرپرستی آزمایشی را از دادگاه تقاضا کند.
اعطای حکم سرپرستی دائمی
در صورتی حکم سرپرستی طفل صادر می‌شود که مفاد ماده 14 رعایت شود. به موجب این ماده دادگاه در صورتی اقدام به صدور حکم سرپرستی می‌کند که درخواست کننده سرپرستی بخشی از اموال یا حقوق خود را به مالکیت کودک یا نوجوان تحت سرپرستی درآورد. دادگاه مشخص می‌کند که چه نوع و میزان مال یا حقوق به فرزند خوانده داده شود. دادگاه می‌تواند تضمین عینی بگیرد. هر گاه سرپرستی کودک یا نوجوان ضرورت داشته باشد و دادگاه تشخیص دهد که اخذ فعلی تضمین عینی از درخواست کننده ممکن یا به مصلحت نیست، دادگاه می‌تواند با اخذ تعهد کتبی از متقاضی مبنی بر تملیک بخشی از اموال یا حقوق در آینده، حکم سرپرستی را صادر کند.
همچنین صدور حکم سرپرستی منوط به این است که متقاضیان طبق ماده 15 تعهد دهند که تمام هزینه‌های مربوط به نگهداری و تربیت و تحصیل فرزند خوانده را تامین کنند. این تعهد باید تامین هزینه‌های پس از فوت سرپرست را تا تعیین سرپرست جدید پوشش دهد. بدین منظور وفق ماده 15 سرپرست موظف شده است با نظر سازمان بهزیستی خود را نزد یکی از شرکت‌های بیمه به نفع فرزند خوانده بیمه عمر کند. البته اگر دادگاه تشخیص دهد اعطای سرپرستی بدون اخذ چنین تعهدی به مصلحت کودک یا نوجوان است، می‌تواند نسبت به صدور حکم سرپرستی اقدام کند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص سرپرستی کودکان، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون سرپرسی کودکان پاسخ دهند.
