خیار حیوان | معنا و موارد مشمول این خیار – تمام نکات خیار حیوان
شاید تا کنون واژه خیارات را شنیده باشیم. این واژه یکی از اصطلاحات حقوقی است که بین حقوق‌دانان رواج دارد و در قانون نیز این گونه نام‌گذاری شده است. در صورتی که خیارات در یکی از عقود وجود داشته باشد می‌تواند موجب فسخ معامله شود. خیار حیوان یکی از انواع خیارات است که برای عقودی که برای خرید و فروش حیوانات انجام می‌شود، وجود دارد. به این ترتیب که اگر عیبی در حیوان وجود داشته باشد با این نوع خیار می‌شود معامله را فسخ کرد که در این مقاله به بررسی آن پرداخته‌ایم.
معنی خیار حیوان
در بیان حکمت ایجاد خیار حیوان گفته شده است: چون امکان دارد در حیوان عیبی مخفی باشد که تمییز آن دشوار باشد و از آن جا که شناخت حیوان بیمار از سالم حداقل برای مردم عادی دشوار است؛ قانون به خریدار حق داده است که تا ۳روز از تاریخ بیع، عقد را فسخ کند. ( ماده ۳۹۸ قانون مدنی )
با وجود این، مبنای این خیار به نفوذ رسوم و سنت‌ها مرتبط است تا به منطق حقوقی، زیرا معاف نمودن خریدار از اثبات عیبی که موجب انصراف او از انجام معامله شده است، سرنوشت معامله را بی‌قید و شرط به او می‌سپارد.
همین اختیار نامحدود و غیرموجه خریدار باعث شده است که آن را استثنایی و خلاف اصل بدانند و بگویند: قانون مدنی ایران، به پیروی از قول مشهور فقهای شیعه حق فسخ را فقط برای مشتری در صورتی که مبیع حیوان باشد شناخته است.
این تعبیر از لحاظ محدود کردن دامنه خیار حیوان و تامین لزوم معاملات، مفید است ولی مفاد ماده ۳۹۸ را ناهنجارتر می‌سازد و باید از آن چشم پوشید زیرا تبعیض بین ثمن و مبیع را به هیچ دلیلی نمی‌توان استوار کرد. در فرضی که دو کالا با هم مبادله می‌شود، وصف ثمن و مبیع برای هر کدام از این دو اعتباری و تا اندازه‌ای موهوم است. پس چگونه می‌توان پذیرفت که هرگاه دو حیوان با هم مبادله شود و دو طرف یکی را به‌عنوان مبیع و دیگری را به‌عنوان ثمن تلقی کنند، آن که حیوان مبیع را تملک کرده است حق فسخ معامله را داشته باشد و دیگری محروم بماند؟؟؟
اجرای محدود ماده ۳۹۸ قانون مدنی
ماده ۳۹۸ قانون مدنی را باید تفسیر مضیق نمود و آن را به موارد یقینی تقلیل داد. از این تعبیر در دو مورد می‌توان استفاده نمود:
۱. خیار حیوان، ویژه حیوان زنده است، زیرا از منظر عرفی، حیوان مرده مثل مرغ یا ماهی و گوسفند مانند هر شیء بی‌جانی تلقی می‌شود پس بدیهتا فرض بیماری حیوان در آن تصور نمی‌شود که خیار حیوان مطرح شود.
۲. در بیع کلی، تملیک از هنگام عقد انجام نمی‌شود پس امکان فسخ عقد تا ۳روز از تاریخ بیع هیچ ضرری را نمی‌تواند جبران کند و حکمت ماده ۳۹۸ فقط در حالتی موضوعیت می‌یابد که مبیع معین باشد و به محض وقوع بیع به ملکیت خریدار درآید. به‌اضافه، جایی که معلوم شود فروشنده فردی را که از مصداق‌های کلی برگزیده صفات مشروط در عقد را دارا نیست و در دید عرف معیوب است، می‌توان الزام او را به تسلیم فرد سالم درخواست کرد و جایی برای اعمال خیار باقی نمی‌ماند.
خیار حیوان را می‌توان شاخه‌ای از خیار عیب تلقی کرد با این تفاوت که در خیار حیوان عیب مفروض است و نیازی به اثبات ندارد در حالی که در خیار عیب چنین نیست. شباهت این دو در این است که در هر دو خیار حیوان و عیب مبیع باید لزوما عین معین باشد.
توصیه می‌کنیم مقاله خیار عیب را در همین راستا مطالعه نمایید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص خیار حیوان، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون خیار حیوان پاسخ دهند.
