رسیدگی توامان

در این مقاله به مبحث ایرادات و به طور دقیق به ایراد عدم صلاحیت ذاتی و همچنین ایراد عدم صلاحیت نسبی یا محلی پرداخت شده است و همچنین به ایراد امر مطروحه در قالب رسیدگی توامان ، امتناع از رسیدگی و احاله پرونده بیان شده است که در ادامه به بررسی این عناوین به طور مفصل می‌پردازیم.

ایراد عدم صلاحیت ذاتی

خواننده می‌تواند ادعا کند که دادگاه مزبور یعنی دادگاه رسیدگی کننده به دعوا صلاحیت رسیدگی به دعوا را ندارد و این عدم صلاحیت می‌تواند ذاتی یا نسبی باشد.

مدت زمانی که خوانده می‌تواند این ایراد را به دادگاه وارد کند مطابق قانون تا پایان اولین جلسه دادرسی می‌باشد. در اینجا استثنایی نیز مطرح می‌شود که از این قرار است: اگر سبب ایراد بعداً ایجاد شود در این صورت قید تا پایان اولین جلسه دادرسی به کنار می‌رود. به عنوان مثال ممکن است بعد از اولین جلسه دادرسی قانون جدیدی تصویب شود که مطابق این قانون دعوا در صلاحیت ذاتی آن دادگاه قرار نگیرد. در این صورت اگر ایراد عدم صلاحیت ذاتی مورد قبول واقع گردد قرار عدم صلاحیت صادر می‌شود، پرونده به مرجع صلاحیت‌دار ارسال می‌شود و یا برای تعیین مرجع پرونده را به دیوان عالی کشور می‌فرستند.

به این ترتیب اگر ایراد عدم صلاحیت ذاتی در فرجه قانونی تعیین شده انجام نشود دادگاه نباید رای را به دلیل نداشتن صلاحیت ذاتی صادر کند و حتی اگر رای را صادر کند در دادگاه تجدیدنظر استان یا دیوان عالی کشور آن رای فسخ می‌شود حتی اگر خوانده ایراد عدم صلاحیت ذاتی را مطرح نکرده باشد. دادگاه به دلیل اینکه قواعد مربوط به مقررات صلاحیت ذاتی از قواعد آمره می‌باشند ملزم به اجرای آن‌هاست. بنابراین ایرادی که خوانده مبنی بر عدم صلاحیت ذاتی به دادگاه وارد می‌کند در حقیقت به نوعی تذکر برای رعایت صلاحیت ذاتی محسوب می‌شود. رعایت این قاعده از تکالیف دادگاه‌های بدوی و مراجع بالاتر به شمار می‌رود.

ایراد عدم صلاحیت نسبی یا محلی

ایراد عدم صلاحیت نسبی تنها در صورتی قابل تصور است که خوانده یک دعوا، دعوا را در صلاحیت دادگاه عمومی محل دیگری تشخیص دهد.

مدت زمان وارد بودن ایراد عدم صلاحیت نسبی مانند ایراد عدم صلاحیت ذاتی تا پایان اولین جلسه دادرسی می‌باشد. اگر دادگاه این ایراد وارد بداند قرار عدم صلاحیت صادر می‌کند و پرونده را به دادگاه عمومی محل دیگری که خود را صالح می‌داند می‌فرستد و اگر این ایراد را وارد نداند به دعوا رسیدگی می‌کند و مردود بودن ایراد مطروحه را در ضمن رای ماهوی با استدلال بیان می‌کند.

تفاوتی که ایراد عدم صلاحیت ذاتی با ایراد عدم صلاحیت نسبی دارد در این است که ایراد عدم صلاحیت ذاتی جزو قواعد آمره است ولی ایراد عدم صلاحیت نسبی جزو قواعد مخیره می‌باشد. به همین دلیل از حقوق اصحاب دعوا در نظر گرفته می‌شود.

بنابراین اگر خوانده ایراد عدم صلاحیت نسبی را به دادگاه مربوطه وارد نکند یا خارج از فرجه قانونی این ایراد را مطرح کند رسیدگی کردن به دعوای مربوطه توسط دادگاهی که صلاحیت نسبی ندارد مانعی نیست و همچنین از آثار دیگر مخیره بودن این است که اگر خوانده ایراد را مطرح نکند در دیوان عالی کشور این رای نقص و فسخ نمی‌شود اما اگر خوانده ایراد عدم صلاحیت نسبی را در فرجه قانونی مطرح کند اگر دادگاه صلاحیت نسبی نداشته باشد و این ایراد وارد باشد باید به صدور قرار عدم صلاحیت اقدام کند. این نکته حائز اهمیت است که ایراد عدم صلاحیت محلی یا نسبی در مرحله بدوی مطرح می‌شود.

ایراد امر مطروحه ( رسیدگی توامان ، امتناع از رسیدگی و احاله پرونده )

این ایراد اختصاص به زمانی دارد که خوانده دعوا بیان کند که دعوای مربوطه میان طرفین یعنی خواهان و خوانده قبلاً در همین دادگاه یا دادگاهی که درجه‌اش با این دادگاه مساوی است مطرح شده و یا اینکه در حال رسیدگی است.

نکته مهم اینجاست که حتی اگر دعوای مطروحه دقیقاً همان دعوای اقامه شده سابق نبوده باشد ولی با آن دعوا ارتباط کامل داشته باشد این ایراد قابل طرح است. اگر دادگاه این ایراد را بپذیرد در صورتی که دعوا در شعبه همین دادگاه مطرح باشد یعنی در حال رسیدگی باشد قرار رسیدگی توامان صادر می‌شود و به دعاوی به صورت یکجا رسیدگی می‌شود اگر دعوا در شعبه دیگر دادگاه مطرح شده باشد دیگر به دعوا رسیدگی نمی‌شود و قرار امتناع از رسیدگی صادر می‌شود با تعیین مقام ارجاع به شعبه‌ای که دعوا در آن در حال رسیدگی است به منظور رسیدگی توام ارسال می‌شود.

حتی اگر این امر به عنوان ایراد مطرح نشود طرفین دعوا یا به عبارتی اصحاب دعوا و وکلایشان تکلیف دارند که این امر را به اطلاع دادگاه برسانند تا قرار رسیدگی توام صادر شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص رسیدگی توامان، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون رسیدگی توامان پاسخ دهند.