جرم عمدی و غیر عمدی
در این مقاله سعی می‌کنیم که به بررسی جرایم عمدی و غیر عمدی و تفاوت این دو با یکدیگر و عناصر تشکیل دهنده آن‌ها بپردازیم و در این راستا به قانون مجازات اسلامی استناد می‌کنیم. در تعریف جرم عمد می‌توان بیان کرد که قصد مجرمانه و سوء نیت اهمیت زیادی دارد ولی در جرایم غیر عمد، جرم در شرایطی محقق می‌شود که غفلت و کوتاهی رخ داده باشد.
جرم عمدی
جرائم دارای دو رکن هستند. این دو رکن عبارتند از اراده و علم.
در تعریف علم باید بیان کرد که شخص مرتکب باید بداند که رفتار یعنی جرم ارتکابی در قانون چه حکمی دارد در واقع به حکم رفتار خود علم داشته باشد. این نکته حائز اهمیت است که صرف دانستن اینکه یک رفتار جرم است کفایت می‌کند و دانستن نوع و میزان جرم لزومی ندارد چرا که دانستن این که یک رفتار در قانون به عنوان جرم تعیین شده است باید افراد را ارتکاب آن دسته از جرائم بر حذر دارد.
برای تعریف رکن دوم یعنی اراده باید به این نکته اشاره کرد که در ارتکاب جرم به طور عمد تنها تحقق این نکته که فرد با اراده و اختیار خود جرم را انجام می‌دهد برای تحقق جرم کفایت می‌کند. رکن اراده اهمیت بسزایی در جرایم عمدی دارد به دلیل اینکه اگر این اراده و اختیار در میان نباشد جرم ارتکابی دیگر عمدی نیست.
جرائم غیر عمد
جرائم غیر عمد بر خلاف جرایم عمد با اراده و علم تحقق پیدا نمی‌کنند بلکه دلایل تحقق جرایم غیر عمد عبارتند از بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی، عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی. منظور از بی‌احتیاطی انجام دادن کاری است که نباید انجام می‌گرفته و منظور از بی‌مبالاتی انجام ندادن کاری است که باید صورت می‌گرفته است. منظور از عدم مهارت انجام دادن کاری است بدون اینکه انجام دادن آن کار را بلد باشیم و در آخر باید بیان کرد که مقصود از نظامات دولتی مقررات قانون، آیین نامه و امثالهم است.
نکات
۱- جرم را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد جرائم عمدی و جرائم غیر عمد.
۲- اصل بر این است که جرم ارتکابی عمد است و غیر عمد بودن یک جرم یک امر استثنا است.
۳- عنصر روانی جرایم متشکل از سوء نیت است. سوء نیت بر دو نوع است: سوء نیت عام و سوء نیت خاص. آنچه در سوء نیت عام اهمیت دارد این است که در همه جرایم عمدی این نوع از سوء نیت وجود دارد اما در خصوص سوء نیت خاص باید به این نکته اشاره کرد که آنچه که برای شخص مرتکب اهمیت دارد بیشتر از هر چیز دیگری تحقق نتیجه است. یعنی مرتکب رفتاری را تنها به قصد نتیجه انجام بدهد.
۴- آنچه که باید در جرایم غیر عمد محرز شود تقصیر است.
اکراه در جرم عمدی
در خصوص جرائم عمدی بیان شد که رفتار ارتکابی باید از روی اراده و علم باشد. در اینجا باید مبحث اکراه را نیز مطرح کنیم به دلیل اینکه اگر شخصی مورد اکراه واقع شده باشد اراده از او سلب می‌شود و عنصر معنوی جرم نیز از بین می‌رود. به طور مثال در خصوص شخصی که تحت فشار اسلحه مرتکب جرم می‌شود می‌توان بیان کرد که برای تحقق این جرم اراده و اختیار فرد از او سلب شده و به همین خاطر بحث عمد بودن این جرم کنار می‌رود. غیر از قتل عمد اکراهی که مورد پذیرش نیست و اکراه نباید سبب قتل شود.
قصد و انگیزه
تفاوت قصد و انگیزه اهمیت بسزایی دارد. در واقع قصد به معنای هدف بلاواسطه یا بدون واسطه و انگیزه به معنای هدف مع‌الواسطه یعنی با واسطه می‌باشد. به طور مثال می‌توان بیان کرد که هنگامی که یک قتل صورت می‌گیرد انگیزه این قتل ممکن است انتقام جویی باشد اما قصد و هدف شلیک گلوله می‌باشد. بنابراین می‌توان این نتیجه را گرفت که در همه جرائم قصد یکسان است. اما در همین جرائم انگیزه بسیار متفاوت است و آنچه که در تحقق یک جرم اهمیت دارد قصد مجرمانه است نه انگیزه او.
این نکته دارای یک استثنا می‌باشد و آن هم در زمانی است که شخصی از ارتکاب یک جمله انگیزه شرافتمندانه داشته باشد در صورت اثبات این امر مرتکب می‌تواند مشمول تخفیف مجازات بشود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص جرایم عمدی و غیر عمدی، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون جرایم عمدی و غیر عمدی پاسخ دهند.
بسیار عالی بود.
تشکر از شما