مطابق ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی پس ازدواج و برقرای عقد نکاح میان زوجین حقوق و وظایفی برای هر یک از آن‌ها در مقابل یکدیگر ایجاد می‌شود. به عنوان مثال مرد موظف به پرداخت نفقه و مهریه می‌باشد و در مقابل زوجه نیز باید به انجام مواردی که در قانون به آن‌ها اشاره شده است بپردازد. در این بحث به بررسی این سوال می‌پردازیم که آیا زوجه در هر زمان ملزم به تمکین و اجرای وظایفش می‌باشد؟ در چه صورت می‌تواند از ادای تکالیفش سرباز زند و در عین حال از حقوق خود به طور کامل بهره ببرد؟ برای پاسخ به این سوال باید با مفاهیمی چون تمکین و عدم تمکین در دوران عقد و همچنین حق حبس زن آشنا بشویم که به توضیح آن‌ها می‌پردازیم. برای کسب اطلاعات بیشتر توصیه می کنیم مقاله تمکین و عدم تمکین چیست را مطالعه نمایید.
تمکین چیست ؟
همانطور که اشاره شد پس از عقد نکاح حقوق و تکالیفی برای زوجین ایجاد می‌شود که اجرای آنان الزامی است و این وظایف در مواد قانونی نیز آمده‌اند به اجرای این وظایف تمکین گویند که به چند نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱- الزام به حسن معاشرت با یکدیگر (ماده ۱۱۰۲ ق.م).
۲- کمک و یاری همدیگر در محکم کردن بنیان خانواده (ماده ۱۱۰۴ ق.م).
۳- پرداخت نفقه به زن از سوی زوج (ماده ۱۱۰۶ق.م).
۴- ادای وظایف زوجیت (ماده ۱۱۰۷ق.م) که به تمکین خاص معروف است.
۵- سکنی گزیدن زوجه در منزلی که زوج معین می‌کند (ماده ۱۱۱۴ق.م).
۶- و…
سرپیچی و خودداری از انجام این وظایف عدم تمکین نام دارد و ضمانت اجرای قانونی به دنبال خواهد داشت.
به سرباز زدن از ادای این وظایف نشوز و به زنی که از تمکین خودداری کند ناشزه گویند.
ضمانت اجراهایی که برای عدم تمکین زوجه در نظر گرفته شده است مشتمل است بر:
۱- عدم استحقاق دریافت نفقه.
۲- عدم استحقاق دریافت اجرت‌المثل و نحله.
۳- دریافت دعوای الزام به تمکین.
۴- اجازه یافتن مرد برای ازدواج دوم.
۵- اجازه یافتن مرد برای طلاق زوجه.
حق حبس
حق حبس یک اصطلاح فقهی است بدین معنا که یکی از طرفین عقد می‌تواند تا اجرای تعهد طرف مقابل از اجرای تعهد خود خودداری نماید.
بر اساس ماده ۱۰۸۵ق.م که بیان می‌دارد زوجه می‌تواند تا زمانی که مهریه را دریافت نکرده است از ادای وظایف خود در برابر شوهرش خودداری کند. البته به شرطی که مهریه او حال باشد یعنی برای پرداخت آن زمانی معین نشده باشد (موجل نباشد) همچنین حق دریافت مهریه را در هر زمان که بخواهد داشته باشد (مهریه عندالمطالبه). در صورتی که مهریه زن عندالاستطاعه باشد و همسرش استطاعت پرداخت آن را نداشته باشد حق حبس به وی تعلق نمی‌گیرد.
باید اشاره کرد که در مدت حق حبس زوج ملزم به پرداخت نفقه می‌باشد.
در ماده بعد (۱۰۸۶ ق.م) آمده است که چنانچه زوجه قبل از دریافت مهریه با اختیار و تمایل خود به وظایف خود عمل کند دیگر نمی‌تواند اعمال حق حبس نماید.
عدم تمکین زن در دوران عقد
نکته مهم این است که زن در دوران عقد زوجه است و موظف به تمکین و انجام وظایف قانونی خود است. حال اینکه هنوز در دوران عقد باشد و عروسی نگرفته باشد تاثیری در حکم قانونی ندارد.
ملاک بهره‌مندی از حق حبس عدم انجام وظایف زوجیت و به عبارتی عدم برقراری رابطه زناشویی است و اگر زن قبل از دریافت مهریه با اختیار خود به انجام این وظایف قیام کند حتی یک بار، دیگر مستحق حق حبس نخواهد بود.
پس زوجه چه در دوران عقد باشد و چه حتی در دوران پس از مراسم عروسی به سر برد تا هنگامی که حتی یک بار هم وظیفه زناشویی خود را انجام نداده باشد می‌تواند از حق حبس خود استفاده نماید و آن را از دادگاه درخواست نماید. در این هنگام وی به دلیل عدم تمکین و انجام ندادن وظایف خود دچار نشوز نشده و ناشزه نام نمی‌گیرد و دادخواست زوج مبنی بر الزام به تمکین زن رد خواهد شد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص تمکین در دوران عقد، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون تمکین در دوران عقد پاسخ دهند.
