اقامتگاه انتخابی یا قراردادی – آثار اقامتگاه انتخابی یا قراردادی در آیین دادرسی

علاوه بر آن که هر شخص حقیقی و حقوقی برای شناخته شدن و متمایز بودن از سایرین نامی دارد باید محلی نیز به عنوان اقامتگاه و مرکز مهم امور او در نظر گرفته شود تا در آن محل شناخته شود. اقامتگاه صرفا محل حضور فیزیکی و سکونت شخص نیست؛ بلکه محلی است که از نظر قانون، شخص در آن جا حضور فرضی دارد و از نظر حقوقی به آن وابسته است. اقامتگاه تنها مختص شخص حقیقی نیست و قانونگذار برای هر شخص حقوقی نیز اقامتگاهی، ‌تحت عنوان اقامتگاه انتخابی یا قراردادی مشخص می‌کند که در این بحث به توضیح این اقامتگاه و آثار آن می‌پردازیم.

اقامتگاه چیست ؟

مطابق ماده  ۱۰۰۲ و ۱۰۰۳ ق.م اقامتگاه هر شخص حقیقی و حقوقی، محل سکونت او یا مرکز مهم امور اوست که برای انجام هر چه سریع‌تر امور مهم و روابط حقوقی، قانونگذار تنها اجازه انتخاب یک اقامتگاه را به شخص می‌دهد و شخص نمی‌تواند بیش از یک اقامتگاه انتخاب کند. بنابراین ممکن است محل سکونت شخص و محل انجام امور مهم او متفاوت باشد که در این صورت مرکز مهم امور او به عنوان اقامتگاه در نظر گرفته می‌شود.

اقامتگاه انتخابی یا قراردادی

اقامتگاه انتخابی و قراردادی تقریبا به یک معنایند و تفاوت جزئی دارند.

در ماده ۱۰۱۰ ق.م در تعریف اقامتگاه قراردادی چنین آمده است که اگر طرفین قرارداد، محلی را برای انجام تعهدات و تکالیف معامله میان خود در نظر بگیرند برای دعاوی و امور حقوقی مربوط به آن معامله، اقامتگاه همان محل انتخاب شده محسوب می‌شود؛ بنابراین امور حقوقی مربوط به قرارداد و معامله، مانند ابلاغ اوراق دعوی و احضار و اخطار در محل اقامتگاه صورت می‌گیرد.

اقامتگاه انتخابی ممکن است تنها ناشی از قرارداد نباشد و هر یک از طرفین معامله یا وکیل ایشان به عنوان خواهان، می‌تواند خواستار ارسال اوراق ابلاغی خود که می‌تواند اوراق دعوا، اخطار و احضار باشد به محلی که خود بدون توافق طرف مقابل و به صورت یکطرفه برای اقامتگاه تعیین کرده است بشود.

البته لازم به ذکر است که طرفین می‌توانند برای هر یک از دعاوی خود اقامتگاهی جداگانه انتخاب کنند؛ به همین دلیل این اقامتگاه را اقامتگاه انتخابی طرف دعوی برای ابلاغ اوراق دادرسی نیز می‌نامند.

آثار اقامتگاه انتخابی یا قراردادی

۱- دادگاهی که در محل اقامتگاه انتخابی است واجد صلاحیت برای رسیدگی به دعاوی و اختلافات معامله می‌شود. می‌دانیم زمانی که خوانده علیه خواهان اقامه دعوی می‌کند، خواهان ملزم است به دادگاه اقامتگاه خوانده مراجعه کند؛ اما در اقامتگاه قراردادی یا انتخابی دادگاه موجود در اقامتگاه، صلاحیت لازم را جهت رسیدگی به دعاوی دارد و نیازی نیست که خواهان در دادگاه محل اقامتگاه خوانده حضور یابد.

۲- ممکن است که یکی از طرفین، به شخصی وکالت دهد که اوراق دادرسی را دریافت کند. در این صورت اقامتگاه وکیل اقامتگاه انتخابی شناخته می‌شود و در حکم اقامتگاه حقیقی طرف دعوا به شمار می‌رود.

لازم به ذکر است که اقامتگاه انتخابی ممکن است یکی از آثار فوق را داشته باشد؛ که این امر به توافق و اراده طرفین بستگی دارد.

۳- در صورت تغییر یافتن اقامتگاه انتخابی و اطلاع متعهدله، همچنان اقامتگاه انتخابی قبلی معتبر است، مگر آن که اقامتگاه جدید بر اساس قانون و مقررات جدید مشخص شده باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اقامتگاه انتخابی یا قراردادی، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون اقامتگاه انتخابی یا قراردادی پاسخ دهند.

سوالات متداول

آیا اقامتگاه تنها مختص شخص حقیقی است ؟

خیر، شخص حقوقی نیز اقامتگاهی مشخص دارد.

برای پیگیری دعاوی ناشی از قرارداد چه دادگاهی واجد صلاحیت است ؟

دعاوی ناشی از قرارداد در دادگاه محل اقامتگاه انتخابی بررسی می‌شوند.

آیا خواهان می‌تواند اقامتگاه وکیل خود را به عنوان اقامتگاه انتخابی پیشنهاد کند ؟

بله در این صورت اقامتگاه وکیل خواهان، در مورد دعاوی معامله همان اقامتگاه انتخابی و اقامتگاه خواهان در نظر گرفته می‌شود.