وراث متوفی به دو دسته نسبی و سببی تقسیم می‌شوند که از میان این دو وراث نسبی شامل طبقات و درجات مختلفی می‌گردد. قانون مدنی در تعیین طبقات و درجات وراث نسبی یا خونی متوفی از شرع اسلام برگرفته شده است. شرایط ارث بردن هر یک از افراد در طبقات مختلف ارث از متوفی متفاوت و شامل محاسبات خاصی می‌شود که در قانون مدنی به تفصیل در این زمینه پرداخته شده است. در ادامه این مطلب به معرفی وراث متوفی و طبقات ارث نسبی خواهیم پرداخت. برای اطلاع از نحوه انحصار وراثت کلیک کنید.
وراث متوفی و طبقات ارث
بر اساس قانون مدنی با فوت یک فرد ارث تحقق می‌یابد. بعد از فوت یک فرد تمامی اموال متوفی و همچنین بدهی و دیون وی به وراث منتقل می‌شود. البته وراث در پذیرش یا عدم پذیرش ارث متوفی مختار هستند. کسانی که طبق قانون ایران امکان ارث بردن از متوفی را دارند یا از طریق نسب و یا از طریق سبب ارث خواهند برد. وراث سببی به افرادی مانند همسران متوفی اطلاق می‌شود که به سبب ازدواج با یکدیگر رابطه پیدا کردند. وراث نسبی نیز کسانی هستند که به علت رابطه خونی با متوفی از وی ارث می‌برند. این افراد شامل فرزندان، پدر و مادر، عمو و عمه، خاله و دایی و… می‌شوند.
قانون مدنی بر اساس شرع اسلام وراث نسبی متوفی را به طبقات و درجات مختلف تقسیم می‌کند. این طبقات شامل سه قسمت می‌شوند و هر یک از این سه طبقه درجات مختلفی دارد. ارث بردن هر یک از وراث نسبی بر اساس این طبقه بندی اتفاق می‌افتد. به این ترتیب که با وجود هر فرد در طبقه اول، مانع ارث بردن افراد در طبقه دوم و سوم می‌گردد. با همین ترتیب وجود هر فرد در درجات اول مانع ارث بردن افراد در درجات بعدی می‌گردد. به همین ترتیب هر طبقه و هر درجه مانع ارث بردن طبقه بعد و درجه بعد از خود می‌شود. در ادامه به تشریح هر یک از طبقات ارث می‌پردازیم.
طبقات ارث | طبقه اول وراث نسبی
طبقه اول ارث وراث نسبی عبارت‌اند از پدر و مادر، فرزندان و فرزندان آن‌ها. همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم هر طبقه نیز به درجات مختلفی تقسیم می‌شود. در طبقه اول درجه بندی به این صورت است:
درجه اول: پدر و مادر و فرزندان در درجه اول طبقه اول وراث قرار می‌گیرند. بنابراین وجود پدر و مادر و فرزندان متوفی برای افراد سایر درجات طبقه اول مانع رسیدن ارث می‌شود. نکته قابل ذکر این است که تقسیم ارث میان فرزندان از نکاح دائم و فرزندان از نکاح موقت تفاوتی ندارد. هر دو دسته در درجه اول قرار می‌گیرند.
درجه دوم: فرزندانِ فرزندان یعنی نوه‌ها در درجه دوم طبقه اول وراث متوفی قرار دارند. یعنی در صورت نبود فرزندان متوفی این نوه‌ها هستند که اموال متوفی را به ارث می‌برند. به عبارتی نوه‌ها جانشین والدینشان می‌شوند و همان سهم‌الارث تعیین شده برای پدر یا مادر خود را دریافت می‌کنند. به عنوان مثال اگر فردی فوت کند و تنها مادر و نوه دختری وی در قید حیات باشند مادر متوفی یک ششم از اموال و نوه دختری، سهم‌الارث مادر خود را از اموال متوفی ارث میبرد. نکته مهم این است که اگر متوفی دو فرزند داشته باشد و پیش از فوت او یکی از فرزندان وی فوت کند حضور فرزند دیگر مانع از ارث رسیدن به فرزندان فرزند فوت شده می‌باشد.
طبقه دوم وراث نسبی
طبقه دوم وراث نسبی شامل پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و برادر و خواهر می‌شود. این طبقه در صورتی از اموال متوفی ارث می‌برند که هیچ یک از افراد در طبقه اول و درجات مختلف آن در قید حیات نباشد. در این طبقه نیز درجات مختلفی برای وراث در نظر گرفته شده است که وجود هر فرد در یک درجه مانع از رسیدن ارث به درجات بعد از خود می‌شود.
درجه اول: اجداد یعنی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و در کنار آن‌ها خواهر و برادر متوفی در درجه اول طبقه دوم وراث نسبی قرار می‌گیرند. وجود افراد در درجه اول این طبقه مانع از رسیدن ارث به افراد درجه بعدی می‌شود.
درجه دوم: پدر و مادر اجداد و فرزندان خواهر و برادر در درجه دوم طبقه دوم ارث قرار می‌گیرند. پدر و مادر اجداد به عنوان جایگزین اجداد و خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌های متوفی به عنوان جایگزین خواهر و برادر از ارث سهم خواهند برد.
طبقه سوم وراث نسبی
طبقه سوم از وراث نسبی نیز شامل عمه‌ها و عموها، خاله‌ها و دایی‌ها و فرزندان این‌ها می‌شود. که بر اساس ترتیبی که پیش‌تر اشاره کردیم تنها در صورتی که افرادی در طبقات پیشین وجود نداشته باشند ارث به این طبقه خواهد رسید. تقسیم درجات در این طبقه نیز عبارت است از:
درجه اول: عمو، عمه، خاله و دایی که در درجه اول طبقه سوم قرار دارند. و وجود هر یک از آن‌ها مانع رسیدن ارث به درجه بعدی می‌شود.
درجه دوم: در درجه دوم از طبقه سوم ارث نیز فرزندان عمو، عمه، خاله و دایی قرار می‌گیرند. این افراد نیز به عنوان جایگزین والدینشان همان سهم‌الارث والدین خود را دریافت می‌کنند.
سؤالات متداول
وراث متوفی به چند دسته تقسیم می‌شوند ؟
افرادی که طبق قانون ایران امکان ارث بردن از متوفی را دارند یا از طریق نسب و یا از طریق سبب ارث خواهند برد که وراث نسبی خود به طبقات و درجات مختلف تقسیم می‌گردند.
تقسیم بندی طبقات وراث نسبی چگونه است ؟
وراث نسبی به سه طبقه ارثی تقسیم می‌شوند که هر طبقه دارای درجات مختلفی است که شرح این طبقات و درجات در متن به تفصیل توضیح داده شده است.
