هنگامی که یک شخص فوت می‌کند، از ماترک اموال وی ابتدا دیون باقی مانده پرداخت می‌گردد. پس از تسویه دیونی مثل طلب طلبکاران یا مهریه، وراث متوفی می‌توانند برای تقسیم ارث اقدام نمایند. همان‌طور که تقسیم کردن ارث یک عمل قانونی و حقوقی است؛ تعیین وراث متوفی نیز بر عهده‌ی قانون مدنی است. همه ما می‌دانیم هنگام تقسیم ارث در مرحله اول فرزندان و همسر و پدر و مادر قرار دارند. در این مقاله به توضیح مختصر شرایطی و نحوه تقسیم ارث از برادر می‌پردازیم. برای اطلاع از نحوه انحصار وراثت کلیک کنید.
چه زمانی از برادر ارث می‌بریم ؟
ارث بردن از برادر زمانی اتفاق می‌افتد که در طبقه اول وراث متوفی کسی نباشد که در این صورت اموال متوفی به پدربزرگ، مادربزرگ و خواهر و برادرش می‌رسد. قانون مدنی حسب ماده 862 بستگان و وراث متوفی را در سه دسته، طبقه‌بندی می‌کند که این طبقات نیز درجاتی دارند.
طبقه اول وراث، پدر و مادر و اولاد و نوه‌ها، طبقه دوم، اجداد، برادر و خواهر و فرزندان آن‌ها و طبقه سوم، عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آن‌ها قرار می‌گیرند. براساس همین قانون تا زمانی که افراد طبقه‌های بالاتر در قید حیات باشند ارث به طبقه‌های بعدی نمی‌رسد. در ماده 863 قانون مدنی آمده است: « وراث طبقه بعد، وقتی ارث می‌برند که از وارثین طبقه قبل کسی نباشد.». همچنین اگر در طبقه دوم تنها یکی از اجداد یا تنها یکی از خواهران و برادران زنده باشد ماترک باقی مانده متوفی به او می‌رسد. برای آشنایی بیشتر با طبقات ارث کلیک کنید.
ماده 862 قانون مدنی
قانون مدنی در ماده 862 خود طبقات وراث را به این صورت بیان می‌کند: «طبقه اول: پدر و مادر، اولاد و اولاد اولاد (نوه)؛ درجه اول: پدر و مادر و اولاد متوفی، درجه دوم: اولاد اولاد (نوه‌ها)، درجه سوم: اولاد اولاد اولاد (نبیره‌ها). طبقه دوم: اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ) و برادر و خواهر و اولاد آن‌ها؛ درجه اول: جد (پدر پدر و پدر مادر) و جده (مادر پدر و مادر مادر) و برادر و خواهر، درجه دوم: پدر جد و مادر جد و پدر جده و مادر جده و فرزندان برادر و خواهر. طبقه سوم: عمات (عمه) و عمام (عمو) و اخوان (دایی) و خالات (خاله) و اولاد آن‌ها: 1- عمو و عمه و خاله و دایی (درجه اول) و اولاد آن‌ها (درجه دوم)؛ 2- عمو و عمه و خاله و دایی پدر و مادر (درجه اول) و فرزندان آن‌ها (درجه دوم)»
تقسیم ارث برادر متاهل
اگر مردی متأهل باشد هنگام تقسیم ارث وی دو فرض مطرح می‌گردد که طبق این فروض سهم زوجه از اموال همسر متفاوت خواهد بود:
- فرض اول در وجود فرزند است که در این صورت زوجه یک هشتم اموال را به ارث میبرد.
- فرض دوم در نبود فرزند است که در این صورت زوجه یک چهارم اموال متوفی را به ارث میبرد.
برخلاف تقسیم ارث در طبقات یاد شده، سهم زوجه معطوف به نبود افراد در طبقات دیگر نیست. به عبارتی با فرض وجود هر یک از طبقات، زوجه از همسرش ارث میبرد. بنابراین طبق قانون این نسبت سهم‌الارث زوجه تنها با وجود یا نبود فرزند تغییر می‌کند و در مقایسه با سایر وراث ثابت است. مابقی اموال مرد بدون فرزند به سایر اقوام نسبی (بر اساس ترتیب طبقات) خواهد رسید.
مقصود از برادر ابوینی، ابی و امی چیست ؟
اگر شما برادر یا خواهری داشته باشید که هم از مادر و هم از پدر مشترک هستید در این صورت به این برادران و خواهران ابوینی می‌گویند. حال اگر خواهر و برادر شما تنها از پدر مشترک باشند در این صورت اصطلاحی این خواهر و برادر ابی هستند. همچنین اگر خواهر و برادری دارید که از طرف مادر مشترک باشید به این خواهر و برادر نیز اصطلاحاً امی می‌گویند. هنگام تقسیم ارث برادر میان خواهران و برادران ابوینی و ابی و امی تفاوت وجود دارد و سهم هر یک از آن‌ها متفاوت است.
ارث بردن از برادر ابوینی، ابی و امی
در صورتی که برادر فوت شده تنها یک خواهر یا تنها یک برادر ابوینی داشته باشد تمام ارث به او می‌رسد و در صورتی که چند خواهر یا چند برادر ابوینی داشته باشد ارث میان آن‌ها به تساوی تقسیم می‌شود. اما اگر هم برادر و هم خواهر ابوینی داشته باشد ارث میان آن‌ها با نسبت دو به یک تقسیم می‌شود که در این صورت به برادران ابوینی دو برابر خواهران ابوینی ارث می‌رسد.
وقتی متوفی اخوه (خواهر و برادر) ابوینی داشته باشد برادر و خواهر ابی وی ارث نمی‌برند. در صورت نبود اخوه ابوینی اخوه ابی سهم‌الارث آن‌ها را دریافت می‌کند. تقسیم ارث میان اخوه ابی یا به عبارتی برادر و خواهری که از پدر مشترک‌اند، به همان صورت اخوه ابوینی است یعنی به برادران دو برابر خواهران ارث می‌رسد.
حال در صورتی که برادر فوت شده اخوه امی داشته باشد یعنی خواهر و برادر از مادر مشترک باشند، هیچ کدام از اخوه ابوینی و اخوه ابی موجب محرومیت آن‌ها از ارث نمی‌شوند. همچنین هنگام تقسیم ارث، سهم‌الارث آن‌ها به تساوی میان خواهران و برادران امی تقسیم می‌شود و قاعده دو به یک در اینجا اعمال نمی‌شود. در فرضی که متوفی هم اخوه ابوینی یا ابی داشته باشد و هم اخوه امی در این حالت نسبت تقسیم سهم‌الارث بدین صورت است:
- اگر برادر و خواهر امی فقط یکی باشند سهم‌الارث او یک ششم از ماترک است و باقی برای اخوه ابوینی یا ابی است که مطابق شرایط تعریف شده تقسیم می‌گردد.
- اگر اخوه امی چند نفر باشند سهم‌الارث آن‌ها یک سوم از ماترک متوفی است و همان‌طور که گفته شد میان آن‌ها به تساوی تقسیم می‌شود. مابقی ماترک نیز برای اخوه ابوینی یا ابی است.
سؤالات متداول
چه زمانی از برادر ارث می‌بریم ؟
ارث بردن از برادر زمانی اتفاق می‌افتد در طبقه اول وراث متوفی کسی نباشد که در این صورت اموال متوفی به پدربزرگ، مادربزرگ و خواهر و برادرش می‌رسد.
منظور برادر و خواهر ابوینی و ابی و امی چیست ؟
به برادر یا خواهری که هم از مادر و هم از پدر مشترک‌اند ابوینی می‌گویند. و به خواهر و برادری که از پدر مشترک باشند ابی می‌گویند. همچنین خواهر و برادری که تنها از طرف مادر مشترک باشند به آن‌ها امی می‌گویند.
