شرایط شاهد در دادگاه

اگر شما هم درگیر یک پرونده حقوقی بودید ممکن است با مسئله ارائه شرایط شاهد در دادگاه آشنایی داشته باشید. در برخی موارد لازم است که برای اثبات ادعایی در دادگاه شاهدینی را به دادگاه معرفی نمایید. پرسش این است که شرایط شاهدین دادگاهی چگونه باید باشد؟ چه کسانی می‌توانند در دادگاه به عنوان شاهد حضور یابند؟ آیا هرکسی امکان و اعتبار حضور در دادگاه به عنوان شاهد را دارد؟ در ادامه این مطلب قصد داریم به معرفی شرایط شاهد در دادگاه بپردازیم.

شرایط شاهد در دادگاه مطابق قانون

گاهی برای اثبات یک ادعا در دادگاه لازم است شاهد یا شاهدینی به محضر دادگاه حضور یابند. اما این که شهادت یک شخص مورد قبول دادگاه قرار گیرد در مرحله اول به شرایط شاهد بستگی دارد. در قانون مجازات اسلامی شرایط شاهدینی که قصد شهادت در محضر دادگاه را دارند برمی‌شمارد. ماده 177 این قانون شرایط شاهد در دادگاه را در 9 مورد برشمرده است.

برای آشنایی با نحوه حضور در دادگاه علنی کلیک کنید.

متن ماده 177 قانون مجازات اسلامی

ماده 177 قانون مجازات اسلامی شرایط لازم برای یک شاهد در دادگاه را معرفی می‌نماید. در متن این ماده آمده است که: «شاهد شرعی در زمان ادای شهادت باید شرایط زیر را دارا باشد:
الف- بلوغ
ب- عقل
پ- ایمان
ت- عدالت
ث- طهارت مولد
ج- ذینفع نبودن در موضوع
چ- نداشتن خصومت با طرفین یا یکی از آن‌ها
ح- عدم اشتغال به تکدی
خ- ولگرد نبودن
تبصره ۱- شرایط موضوع این ماده باید توسط قاضی احراز شود.
تبصره ۲- در مورد شرط خصومت، هرگاه شهادت شاهد به نفع طرف مورد خصومت باشد، پذیرفته می‌شود.»

معرفی شرایط  9گانه شاهد در دادگاه

همان‌طور که در مطالب بالا اشاره کردیم قانون مجازات اسلامی شرایط صلاحیت یک شخص را برای حضور یافتن در دادگاه به عنوان شاهد، به 9 قسمت تقسیم کرده است. این 9 شرط عبارت از بلوغ، عقل، ایمان، عدالت، طهارت مولد، ذینفع نبودن در موضوع، نداشتن خصومت با طرفین دعوا، عدم اشتغال به تکدی‌گری و ولگرد نبودن می‌باشد. احراز این شرایط نیز توسط قاضی دادگاه امکان‌پذیر است. در ادامه به معرفی مختصر هریک از این شرایط 9گانه شاهد می‌پردازیم.

بلوغ از شرایط لازم شاهد در دادگاه

شاهدی که به دادگاه جهت شهادت دادن معرفی می‌شود باید به بلوغ رسیده باشد. یعنی دیگر نتوان شخص را صغیر یا طفل تلقی نمود. قانون مجازات اسلامی دختران را در سن 9 سالگی قمری و پسران را در سن 15 سالگی قمری بالغ می‌پندارد.

عقل

شاهدی که در دادگاه حاضر می‌شود باید عاقل باشد. بنابراین شهادت افرادی که مجنون هستند و جنون آن‌ها دائمی است در دادگاه به هیچ عنوان اعتبار ندارد. اصطلاح مجنون به کسی اطلاق می‌شود که عقل ایشان با هر دلیلی مانند آشفتگی‌های روحی پوشیده مانده باشد. و یا به عبارتی قدرت درک و شعور خود را از دست داده باشند.

عدالت و ایمان

شرط ایمان در سال 1370 به عنوان یکی از شروط شاهدین به قانون اضافه گشت. این شرط دارای نکات به خصوصی می‌باشد.اما شرط عدالت از ابتدای تصویب این قانون جز شرایط شاهد آورده شده بود. یکی از نکات مهم در مورد عدالت و ایمان این مسئله است که شهادت شهود غیرمسلمان اما عادل نسبت به شهادت شهود مسلمان اما غیر عادل برتری دارد. می‌توان نتیجه گرفت مقصود از ایمان بیشتر به مفهوم عدالت نزدیک است و مذهب چندان مطرح نیست. شرط ایمان معمولاً در دعاوی که هر دو طرف یا یکی از طرفین مسلمان باشند مطرح است.

قانون مجازات اسلامی در ماده 181 خود، یک تعریف از عدالت ارائه داده است. در این ماده عدالت به این نحو تعریف شده است که: «عادل کسی است که در نظر قاضی یا شخصی که بر عدالت وی گواهی می‌دهد، اهل معصیت نباشد. شهادت شخصی که اشتهار به فسق داشته باشد، مرتکب گناه کبیره شود یا بر گناه صغیره اصرار داشته باشد تا احراز تغییر در اعمال او و اطمینان از صلاحیت و عدالت وی، پذیرفته نمی‌شود.»

طهارت مولد

مقصود از طهارت مولد این است که تولد شاهد از راه رابطه نامشروع پدر و مادر وی واقع نشده باشد. به عبارتی افرادی که مولد نامشروع هستند و ولد مشروع ندارند امکان شهادت دادن در دادگاه را ندارند.

ذینفع نبودن در موضوع و نداشتن خصومت با طرفین یا یکی از آن‌ها

کسانی که در موضوع دعوای مطرح شده در دادگاه ذینفع باشند شهادتشان مورد قبول واقع نخواهد شد. به این دلیل که ممکن است با شهادت مغرضانه و غیرمنصفانه موجب گمراهی دادگاه شوند. همچنین افرادی که نسبت به طرفین و یا یکی از آن‌ها خصومت دارند نیز به همین دلیل امکان شهادت دادن در دعوای مربوطه را نخواهند داشت.

عدم اشتغال به تکدی و ولگرد نبودن

افرادی که اشتغال به تکدی گری دارند و یا طبق قانون ولگرد محسوب می‌شوند نمی‌توانند به عنوان شاهد در دادگاه حضور یابند. قانون مجازات اسلامی هر دوی این اعمال را جرم به حساب می‌آورد. بنابراین شهادت این افراد نیز در دادگاه معتبر نخواهد بود.

سؤالات متداول

شرایط شاهد در دادگاه چیست ؟

طبق قانون مجازات اسلامی 9 شرط عبارت از بلوغ، عقل، ایمان، عدالت، طهارت مولد، ذینفع نبودن در موضوع، نداشتن خصومت با طرفین دعوا، عدم اشتغال به تکدی‌گری و ولگرد نبودن می‌باشد.

احراز شرایط و صلاحیت شخص به عنوان شاهد توسط چه کسی انجام می‌گیرد ؟

شرایط و صلاحیت شاهد توسط قاضی دادگاه احراز می‌گردد.