تصرف در ملک مشاع بدون اجازه شریک پیامدهای قانونی دارد. افرادی که صاحب یک ملک شناخته می‌شوند قانوناً حق تصرف در آن املاک را نیز دارند. گاهی ممکن است یک فرد به تنهایی از پس خرید یک ملک برنیاید. از این رو با فرد دیگر به عنوان شریک اقدام به خریداری ملک می‌نماید. به عنوان مثال فردی می‌تواند هزینه سه دنگ یک خانه را بپردازد و برای سه دنگ دیگر خانه را شریک او می‌خرد. به این گونه املاک که در مالکیت چند نفر می‌باشد املاک مشاع می‌گویند. هر فرد در ملک مشاع می‌تواند به اندازه سهم خود از ملک استفاده نماید. اگر یکی از شریکان از سهم سایر شرکا سوءاستفاده کند چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ در این صورت سایر شرکا باید چه اقدامی انجام بدهند؟ در ادامه مقاله به توضیح تصرف در ملک مشاع بدون اجازه شریک می‌پردازیم. در صورت وجود هر نوع مشکل و ابهام از خدمات مشاوره وکیل ملکی و عرضی استفاده نمایید.
تصرف در ملک مشاع بدون اجازه شریک
وقتی چند شریک یک ملک را به صورت مشترک خریداری می‌نمایند هیچ کدام از آن‌ها حق استفاده از سهم دیگری را بدون اجازه او ندارد. سند ملک مشاع نیز برای جلوگیری از ضایع شدن حقوق سایر شرکا با رعایت تمام جزئیات به نام همه شرکا تنظیم می‌گردد. اما گاهی ممکن است یکی از شرکا ملک مشاع را بیشتر از آن چه سهم اوست تصرف نماید. این اقدام در قانون ایران جرم محسوب میشود بنابراین طرف مقابل می‌تواند در دادگاه‌ها علیه شریک متصرف خود شکایت طرح نماید.
به عنوان مثال تصور کنید 4 نفر یک آپارتمان 4 طبقه را خریداری کرده‌اند. هر کدام از آن‌ها مالک یک طبقه می‌شوند. در چنین فرضی حیاط، پارکینگ، راه‌پله و… میان این افراد مشترک است. حال اگر یکی از شرکا در فضای پارکینگ بدون اجازه سایر شرکا پرورش گل و گیاه راه اندازی کند در واقع مرتکب جرم تصرف ملک مشاع گشته است. زیرا پارکینگ یکی از قسمت‌های مشاع ساختمان محسوب میشود. استفاده از پارکینگ حق همه شرکا است و یک شریک حق ندارد بدون اجازه سایرین چنانچه گفته شد در آن تصرفی انجام دهد. بنابراین سه شریک دیگر می‌توانند علیه وی در مراجع قضایی صالح شکایت نمایند و شریک متصرف طبق قانون مجازات میشود.
طرح شکایت برای جرم تصرف ملک چگونه است ؟
همان‌طور که اشاره کردیم در صورتی که یکی از شرکا بدون اجازه سایر مالکان ملک مشاع را تصرف نماید سایر شرکا می‌توانند از او شکایت کنند. تصرف کردن ملک مشاع باعث ضایع شدن حقوق سایر شرکا میشود. به همین دلیل قانون‌گذار به شرکای دیگر اجازه داده است که علیه شریک متصرف خود طرح دعوا نمایند.
ممکن است این تصور وجود داشته باشد که برای شکایت از متصرف همه شرکا باید اقدام به طرح شکایت علیه وی نمایند. اما در واقع برای این که شرکا از فرد متصرف شکایت نمایند نیازی نیست همه آن‌ها در مرجع قضایی حاضر شوند. از آنجا که جرم در حق تمام مالکان صورت گرفته است هر کدام از شرکا به تنهایی می‌تواند در مرجع قضایی حاضر شود و از شریک متصرف خود شکایت نماید.
بنابراین برای طرح دعوا علیه فرد متصرف یکی از شرکا می‌تواند به دادگاه صالح مراجعه نماید و شکایت خود را مطرح کند. مدعی باید طی دادخواستی بیان دارد که شریک وی در ملک مشاع تصرفی غیرقانونی انجام داده است و مدعی خواهان برخورد قانونی با شریک متصرف‌اش می‌باشد. با ارائه دادخواست به دادگاه قاضی دادخواست را بررسی می‌نماید و چنانچه صحت ادعا اثبات شد فرد مجرم مورد تعقیب و مجازات قرار می‌گیرد. نکته مهم در طرح دعوای تصرف ملک مشاع این است که شاکی باید بداند به کدام مرجع قضایی برای طرح دعوا مراجعه نماید. زیرا در صورت مراجعه به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به این گونه دعاوی را ندارد شکایت مطرح شده مورد بررسی قرار نمی‌گیرد. دادسراها مراجع قضایی صالح برای رسیدگی به این دعاوی می‌باشند.
برای آشنایی با آثار فروش ملک مشاع کلیک کنید.
پیامد اصلی طرح شکایت تصرف در ملک مشاع و مجازات متصرف
مهم‌ترین پیامد شکایت علیه متصرف ملک مشاع صدور قرار رفع تصرف می‌باشد. با صدور این قرار از جانب دادگاه مجرم موظف است که تصرف غیرقانونی خود را به پایان برساند. به عبارتی مجرم بر اساس این قرار ملزم می‌گردد آن قسمت از ملک را که مورد تصرف او قرار گرفته است به سایر شرکا برگرداند.
برای آشنایی با مجازات فروش مال مشاع کلیک کنید.
علاوه بر این که دادگاه قرار رفع تصرف صادر می‌کند، برای مجرم نیز مجازاتی تعیین میشود. مجازات تصرف‌ملک مشاع حبس می‌باشد. در صورت تکرار جرم‌تصرف ملک مشاع از جانب مجرم، مجازات سنگین‌تر میشود یعنی مدت حبس بیشتر میشود. بر اساس قانون مجازات اسلامی در صورتی که یک شریک اقدام به تصرف‌ملک مشاع نماید بدون آن که از سایر شرکا اجازه بگیرد به یک ماه تا یک سال حبس محکوم میشود. همچنین بر اساس همین قانون در صورتی که مجرم پس از مجازات مجدداً این جرم را تکرار کند مجازات او سنگین‌تر خواهد شد.
سؤالات متداول
وقتی چند شریک یک ملک را به صورت مشترک خریداری می‌نمایند هیچ کدام از آن‌ها حق استفاده از سهم دیگری را بدون اجازه او ندارد. اما گاهی ممکن است یکی از شرکا ملک مشاع را بیشتر از آن چه سهم اوست تصرف نماید. این اقدام در قانون ایران جرم محسوب میشود.
بر اساس قانون مجازات اسلامی وقتی یک شریک اقدام به تصرف ملک مشاع نماید بدون آن که از سایر شرکا اجازه بگیرد به یک ماه تا یک سال حبس محکوم میشود. و در صورتی که مجرم پس از مجازات مجدداً این جرم را تکرار کند مجازات او سنگین‌تر خواهد شد.
