توقیف دادرسی
در یک روند معمولی فرایند دادرسی پس از آغاز و ادامه یافتن با صادر شدن حکم به پایان می‌رسد اما امکان دارد پس از اینکه دعوا اقامه شود وقایعی موجب توقیف فرآیند دادرسی بشوند. به این ترتیب که فرایند دادرسی از ادامه یافتن بازداشته می‌شود. در ادامه به بررسی موارد توقیف دادرسی و آثار توقیف دادرسی به طور مفصل می‌پردازیم. قبل از هر صحبتی باید بیان کنیم که موارد توقیف دادرسی دو دسته هستند: دسته اول مربوط به وضعیت اصحاب دعوا یعنی خواهان و خوانده و نمایندگان قانونی آنان می‌باشد و در دسته دوم با مواردی روبه‌رو هستیم که به طور صریح در قانون پیش‌بینی شده‌اند در ادامه این دو دسته را بررسی می‌کنیم.
موارد توقیف ناشی از وضعیت اصحاب دعوا یا نمایندگان آن‌ها
اگر یکی از اصحاب دعوا محجور گردد یا اینکه فوت کند و سمتی که به واسطه آن وارد فرآیند دادرسی شده‌اند زائل گردد دادگاه رسیدگی کننده به فرآیند دادرسی به طور موقت متوقف می‌شود مگر اینکه موارد ذکر شده یعنی فوت و حجر و زایل شدن سمت یکی از اصحاب دعوا در فرآیند دادرسی تاثیری نسبت به سایرین نداشته باشد که در این صورت فرآیند دادرسی نسبت به سایرین ادامه خواهد یافت.
این نکته بیان شد که دعوا به طور موقت در صورت فوت یکی از اصحاب دعوا متوقف خواهد شد بنابراین باید توجه داشت که توقف زمانی ممکن خواهد بود که دعوا قابل انتقال باشد و اگر دعوا غیرقابل انتقال باشد فرایند دادرسی به جای متوقف شدن به طور موقت زائل می‌شود. برای نمونه می‌توان به چند دعوای غیرقابل انتقال اشاره کرد به عنوان مثال دعوای تمکین یا طلاق غیر قابل انتقال به شمار می‌روند.
همچنین قانون بیان کرده است که فوت و حجر و زوال سمتی که اصحاب دعوا به موجب آن سمت داخل فرایند دادرسی شده‌اند زمانی موجب توقیف دادرسی است که دادرسی نسبت به دیگران دارای تاثیر باشد. در غیر این صورت اگر موارد ذکر شده تاثیری در دادرسی نسبت به دیگران نداشته باشد دادرسی نسبت به آن ادامه می‌یابد و تنها نسبت به شخصی که فوت کرده یا محجور شده یا سمتش زائل شده متوقف می‌شود و نسبت به دیگران دادرسی ادامه می‌یابد.
زندانی شدن، اعزام به ماموریت دولتی یا نظامی سبب توقیف دادرسی نیست بلکه به ایشان مهلت داده خواهد شد.
امور غایب مفقودالاثر
در خصوص غیبت غائب مفقودالاثر باید بیان کرد که تا زمانی که حکم قطعی موت فرضی او صادر نشده است دعوا نسبت به او متوقف نخواهد شد. اگر بخواهیم در خصوص زائل شدن سمت شخصی که به واسطه آن سمت وارد فرآیند دادرسی شده صحبت کنیم ابتدا باید بیان کنیم این سمت‌ها عبارتند از ولایت، قیمومت یا وصایت صغیر، غیر رشید و مجنون و سمت نمایندگی اداره تصفیه ورشکسته.
تجزیه دعوا
می‌توان به یک نکته کلی اشاره کرد که اگر دعوا قابل تجزیه باشد و خوانندگان و خواهان‌ها متعدد باشند فوت و حجر و زوال سمت یکی از خواهان‌ها و خوانندگان تنها فرایند دادرسی را نسبت به آن خوانده و خواهان متوقف می‌کند و همچنین در صورتی که دعوا غیر قابل تجزیه باشد فوت و حجر و زوال سمت هر یک از خواهان‌ها و خواندگان متعدد موجب می‌شود تا فرآیند دادرسی نسبت به تمام افراد متوقف شود.
شرایط توقیف دادرسی
هنگامی که فرایند دادرسی متوقف می‌شود این الزام وجود دارد که دادگاه این توقف را اعلام نماید. به عبارت دیگر قرار توقیف دادرسی توسط دادگاه باید اعلام گردد شکل این قرار به شکل دادنامه است و به همین دلیل قابل شکایت نمی‌باشد و طبیعتاً ابلاغ آن ضروری نیست اما به صورت اخطاریه به طرف مقابل دعوا ابلاغ می‌شود.
به موجب این اخطاریه باید مطابق مورد قائم مقام یا نماینده قانونی معرفی شود جز در مواردی که سمت شخص به علت بلوغ و رشد و عاقل شدن مولی‌علیه زائل شده باشد.
همچنین این نکته بسیار اهمیت دارد که زمانی می‌توان فرآیند دادرسی را به علت فوت حجر و زوال سمت متوقف کرد که فرایند دادرسی شروع شده باشد ولی به مرحله صدور رای قاطع نرسیده باشد. بنابراین نتیجه می‌گیریم که اگر دادرسی در مرحله صدور حکم قرار داشته و در آن زمان علت توقیف دادرسی به دادگاه اظهار گردد دادگاه باید رای را صادر نماید زیرا در این صورت فرآیند دادرسی در جریان نیست که بتواند متوقف شود و امر در مرحله صدور حکم می‌باشد.
آثار توقیف دادرسی
این نکته سابقاً مطرح شد که دعوا به طور موقت متوقف می‌شود و تا زمانی که توقیف رفع شود دادگاه مشغول می‌ماند و این امر یکی از تفاوت‌های زوال دادرسی با توقیف دادرسی می‌باشد.
تفاوتی نمی‌کند که دعوا در مرحله نخستین باشد یا در مرحله تجدیدنظر و یا اینکه فرایند دادرسی در پی اعتراض ثالث انجام بشود و یا درخواست اعاده دادرسی شده باشد. در هر کدام از این شرایط قرار توقیف دادرسی می‌تواند صادر بشود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص توقیف دادرسی، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون توقیف دادرسی پاسخ دهند.
