نامزدی در نتیجه خواستگاری مرد و موافقت زن محقق می‌شود و نوعی توافق و قرارداد بین آن‌ها محسوب می‌شود. موضوع نامزدی توافق بر ازدواج است. پس در نامزدی زن و مرد توافق می‌کنند که با یکدیگر ازدواج کنند. بنابراین نامزدی نکاح محسوب نمی‌شود و فاقد آثار نکاح می‌باشد و هیچ گونه الزامی برای ازدواج هم محسوب نمی‌شود. ما در ادامه به بررسی جایگاه نامزدی در حقوق مدنی ایران و همچنین به بررسی مواد قانونی مربوط به آن مطابق قانون مدنی می‌پردازیم.
ماهیت نامزدی
همانطور که در بالا توضیح دادیم نامزدی ازدواج تلقی نمی‌شود. نامزدی به دو صورت می‌تواند صورت گیرد: در مورد اول طرفین عقد نکاح در مورد تمام شرایط آن از جمله مهریه و شروط ضمن عقد نکاح و سایر موارد به توافق و تفاهم رسیده‌اند و زمان اجرای عقد نکاح را به زمان معینی موکول کرده‌اند که بتوانند مقدمات انجام آن را فراهم کنند، مورد دوم زمانی است که طرفین به ازدواج با همدیگر توافق کرده‌اند ولی هنوز در مورد جزئیات مهریه و شروط ضمن عقد به تفاهم نرسیده‌اند.
توصیه می‌کنیم مقاله مهریه نامزدی را مطالعه نمایید.
قانونگذار از نامزدی به عنوان وعده ازدواج نام برده که فاقد الزام حقوقی است.
قانونگذار در ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی آورده است که وعده ازدواج یا همان نامزدی ایجاد زوجیت نمی‌نماید هر چند تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گشته پرداخت شده باشد. بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده باشد می‌تواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمی‌تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده و یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارت نماید.
نکته: آیا می‌توان از زنی که توسط دیگری نامزد شده خواستگاری و با او ازدواج کرد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت بله، هر چند چنین عملی از دیدگاه اخلاقی و عرفی ناپسند است ولی از نظر قانونی خواستگاری از چنین زنی منع حقوقی ندارد و بالطبع ازدواج با چنین زنی هم بدون اشکال است.
خسارت ناشی از برهم زدن نامزدی
تا اینجا فهمیدیم که نامزدی بین زن و مرد رابطه زوجیت ایجاد نمی‌کند بلکه حتی آن‌ها را به انجام ازدواج هم متعهد نمی‌کند. حال سوال اینجاست که اگر به دلایلی نامزدی از بین رفت و طرف دیگر هم از این اتفاق ضرر ببیند آیا خسارت وارده قابل مطالبه است؟
قاعده کلی این است که زمانی که امری از جهت قانونی مجاز باشد و در اثر انجام این امر قانونی به دیگران خسارت وارد شود اصولاً انجام دهنده مسئول خسارت وارده نیست. حال قانونگذار در مورد نامزدی همین نظر را دارد یعنی وقتی آن را مجاز اعلام کرده است زن یا مرد نمی‌تواند از طرفی که نامزدی را برهم زده تقاضای مطالبه خسارت کند. ماده ۳۵ ۱۰ قانون مدنی را که راجع به نامزدی بود در بالا توضیح دادیم. پس در قانون هم این مورد تصریح شده است.
نکته مهمی که در این ماده آمده به کاربردن صرف امتناع است. یعنی اینکه اگر خسارت تنها به دلیل خودداری از ازدواج باشد قابل مطالبه نیست ولی اگر خسارت دلایل دیگری هم داشته باشد آن خسارات در جای خود قابل مطالبه است و شخصی که ضرر دیده است می‌تواند خسارت آن را مطالبه کند.
هدایای نامزدی
طبق ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی هر یک از نامزدها می‌تواند در صورت منتفی شدن وصلت هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او به دلیل ایجاد وصلت هبه نموده مطالبه کند. اگر این هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می‌شود مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.
خسارت معنوی
چنانچه یکی از نامزدها سبب آسیب روحی و روانی به دیگری شود طبق قانون این خسارت قابل مطالبه به نظر می‌رسد.
توصیه می‌کنیم مقاله ارکان جبران خسارت را مطالعه نمایید.
توصیه می‌کنیم مقاله مسئولیت مدنی را مطالعه نمایید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نامزدی، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون نامزدی پاسخ دهند.
